tag:blogger.com,1999:blog-65827546001889524612024-03-14T04:35:09.429+01:00EUROPEAN COURTSA blog dedicated to judges and judging in Europe (English and Dutch)european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.comBlogger230125tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-68496315812030169562023-12-06T17:39:00.001+01:002023-12-06T17:58:36.866+01:00Rechters in Europa adviseren over gebruik kunstmatige intelligentie<div style="text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgj59wwwIkmKePRRqiy177CGtNfujnGE4V0lqdJmNVZMeLZvDysKyCPya40UdRZ8AUsluzNFenP1hWJrUqiV1d-cQui0jsdgedi5r1_vLOQ7QkDL52Cv5xPzgpFEOjB5xJaG3odXxJiRwwOqkwzRsFh_sUarvYs5EiY6Mh-ngbAuo7XQP63QtZH5heUYBTv/s294/Afbeelding1.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="165" data-original-width="294" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgj59wwwIkmKePRRqiy177CGtNfujnGE4V0lqdJmNVZMeLZvDysKyCPya40UdRZ8AUsluzNFenP1hWJrUqiV1d-cQui0jsdgedi5r1_vLOQ7QkDL52Cv5xPzgpFEOjB5xJaG3odXxJiRwwOqkwzRsFh_sUarvYs5EiY6Mh-ngbAuo7XQP63QtZH5heUYBTv/w320-h180/Afbeelding1.png" width="320" /></a></div><br /><span style="font-family: arial;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;">Afgelopen week heeft de Consultative Council of European Judges (CCJE naar de Franse afkorting) </span><a href="https://www.coe.int/en/web/ccje/ccje-opinions-and-magna-carta" style="font-family: arial;">Opinie 26 (2023)</a><span style="font-family: arial;"> vastgesteld, die gaat over het gebruik van nieuwe technologie in de rechtspraak. De CCJE is onderdeel van de Raad van Europa, bestaat uit rechters van de 48 lidstaten en adviseert het Comité van Ministers over actuele onderwerpen die de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechterlijke macht aangaan. </span><span style="font-family: arial;">Opinie 26 gaat over méér dan alleen intelligente technologie. Toch ligt de nadruk in het advies vooral op kunstmatige of artificiële intelligentie (AI) en AI systemen. Die staan - nadat ChatGPT ons afgelopen jaar liet zien wat het allemaal kan – hoog op de rechtspraak-agenda.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><span><a name='more'></a></span></span></div><span style="font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><br /></div><span style="font-size: medium;"><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400;">Engelengeduld</span></div></span></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><br /></span></div><div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;">Paragraaf voor paragraaf, zin voor zin en soms woord voor woord, schaafden rechters uit de lidstaten, van Azerbeidzjan tot Andorra en van Zweden tot Zwitserland, aan een tekst, die in het afgelopen jaar is voorbereid door een werkgroep, waarin ik met plezier over de opinie heb meegedacht. Wie denkt dat het al lastig is om in een meervoudige kamer het eens te worden over de tekst van een vonnis, moet eens bij de CCJE komen kijken. Met engelengeduld laten de aanwezigen elkaar uitpraten, en ontstaat al discussiërend een eindtekst. Laten we hopen dat AI dit onderdeel van het rechterlijk ambacht nooit overbodig zal maken. Snelheid en efficiëntie zijn niet altijd beter, en zeker bij een lastig onderwerp als dit geldt het voordeel van de traagheid.</span></div><span style="font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><br /></div><span style="font-size: medium;"><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400;">De kansen</span></div></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Het advies benadrukt dat AI kan bijdragen aan de verwezenlijking van de rechtsstaat. De kansen van (intelligente) technologie liggen vooral op het terrein van tijdige en effectieve rechtspraak, en – omdat AI kansberekeningen kan maken over de uitkomst van een juridische casus - in het vermogen van AI-systemen om geschillen te voorkomen (z.g.<i> preventive law</i>), of om alternatieve afdoening door mediation of arbitrage te bevorderen. Op die manier wordt de rechtspraakorganisatie ontlast.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Maar ook voor Old School rechtspraak zijn de mogelijkheden van AI groot. Bijvoorbeeld bij het inboeken van zaken, het filteren van niet-ontvankelijkheden, zaakstoedeling en het bewaken van termijnen; maar ook inhoudelijk, bij de voorbereiding van zaken (door het uitvoeren van nationaal en Europeesrechtelijk jurisprudentieonderzoek, het sorteren van de relevante feiten en maken van samenvattingen, het responderen op verweren, en zelfs bij het opstellen van concept-uitspraken). Tegelijkertijd waarschuwt Opinie 26 er voor dat – juist omdat AI zoveel mogelijkheden biedt - onverstandig gebruik ervan kan leiden tot een marginalisering van de rol van de rechter. (Zie ook hierna).</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400; font-size: medium;">Definitie</span></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Wat het lastigste probleem leek, namelijk de definitie van AI en AI-systemen, werd in Straatsburg voor het laatst bewaard. Want wereldwijd ontbreekt een breed gedragen omschrijving, omdat de alfa-, bèta- en gammawetenschappen elk hun eigen perceptie van AI hebben. Hannah Ruschemeier, van de Duitse Universiteit van Hagen, schreef daar een <a href="https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4521458">helder artikel </a>over. Élke definitie van AI schiet op dit moment tekort, schrijft zij, en met die kennis in het achterhoofd namen de aanwezigen genoegen met een voorlopige omschrijving van AI in de bijlage bij het advies.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><span style="font-size: medium;"><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400;">De mens-rechter</span></div></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Interessant is dat de discussie in Straatsburg op enig moment ging over de vraag of Opinie 26 met zoveel woorden moet uitdrukken dat de rechter een mens is (moet zijn). Bespottelijk, vond de IJslandse collega dat. En inderdaad, niemand zal er bij de totstandkoming van het EVRM in 1950 aan getwijfeld hebben dat met ‘rechter’ in artikel 6 een <i>human judge</i> is bedoeld, en dat het Verdrag met ‘een eerlijke en openbare behandeling van ieders zaak door de rechter’ doelt op <i>human activity</i>. Maar de wereld draait door. Hoewel de mens-rechter zo snel niet zal verdwijnen, omdat AI niet overál goed in is – lees het mooie <a href="https://pure.uvt.nl/ws/portalfiles/portal/62270608/van_der_Put_Kunstmatige_25_05_2022_emb_tot_25_05_2023.pdf">proefschrift</a> van collega-rechter Manuella van der Put – zal de komende generatie al wel gewend raken aan andere vormen van geschillenbeslechting, waar misschien geen mens meer aan te pas komt. Hun <i>day in court </i>wordt ooit mogelijk hun <i>day online.</i></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><span style="font-size: medium;"><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400;">Tekenen bij het AI-kruisje?</span></div></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Toch moet de mens-rechter goed opletten dat AI niet op zijn stoel gaat zitten. Want ‘nuttige ondersteuning’ door AI systemen zou onopgemerkt kunnen overgaan in een niet te controleren invloed van AI op rechterlijke oordeelsvorming. Als blijkt dat AI goed in staat is om op gedegen wijze inhoudelijk bij te dragen aan het oplossen van een juridische puzzel, dan zal gaandeweg de verleiding groot worden om daarop blind te vertrouwen. En niet alleen uit luiheid van rechters of de juridische ondersteuning, maar ook omdat de rechtspraakorganisatie, bedoeld of onbedoeld, dat van hen zou kunnen verlangen (productiecijfers). Niet voor niets heeft de CEPEJ (European Commission for the efficiency of justice) de totstandkoming van Opinie 26 met grote belangstelling gevolgd.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Deze problematiek is trouwens niet nieuw, en speelde ook toen de CCJE eerder de mogelijk te grote inhoudelijke invloed van gerechtssecretarissen op rechterlijke beslissingen besprak. <a href="https://rm.coe.int/opinion-22-ccje-en/168098eecb">Opinie 22 (2019)</a> overwoog daarover:</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><blockquote>“Decision-making is at the heart of the judge's duties in all legal systems. Judicial assistants must support judges in their role, not replace them. Therefore, judicial assistants should not be engaged at the expense of appointing judges in adequate numbers.”</blockquote></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><span style="font-size: medium;"><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400;">Rechterlijk domein</span></div></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Waar het hier in de kern om gaat is de vraag wat in de zin van art. 6 EVRM tot het rechterlijk domein moet worden gerekend en hoe bij de invoering van AI-systemen de noodzakelijke rechterlijke autonomie kan worden beschermd. (Dit is trouwens een prachtig onderwerp voor een dissertatie!) Hier komt art. 92 van de Opinie van pas, dat gaat over de kerntaak van rechters. Zij zijn in een democratische rechtsstaat niet alleen de hoeders maar soms ook verkenners van het recht. AI technologie mag rechtsontwikkeling niet in de weg staan:</div><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><blockquote style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><blockquote>"The use of technology must, above all, respect the nature of the judicial process. First, many judicial decisions are discretionary decisions, based on the particular facts of an individual case. Second, judges play an essential role in the development of the law. They do not merely apply fixed and immutable rules. Judges must be able to correct or add to the law if it falls short or threatens to derail it in its concrete application. Technology must not step into the realm of justice. Technology must not discourage or impede the critical thinking of judges as this can lead to stagnation of legal development and an erosion of the system of legal protection. Technical tools must therefore respect the process of judicial decision-making and the autonomy of judges."</blockquote></span></blockquote><span style="font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><br /></div><span style="font-size: medium;"><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400;">Machtsvraagstuk</span></div></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Maar met een duidelijk juridisch en ethisch kader voor het gebruik van AI systemen in de rechtspraak alléén zijn we er nog niet. Een bekend aforisme in de wereld van AI luidt: <i>AI will not replace you, but the person using AI will</i>. Het wordt vaak aangehaald om de vrees weg te nemen dat AI de mens overbodig zal maken. Maar het is evenzeer een waarschuwing voor degene die achter het stuur plaatsneemt van AI design.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">‘Het echte probleem van AI is niet AI’, schreef Rijer Passchier, hoogleraar digitalisering en de democratische rechtsstaat aan de OU, onlangs in een <a href="https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-op-de-wereldtop-over-ai-werden-de-verkeerde-vragen-gesteld-want-het-echte-probleem-van-ai-is-niet-ai~b34ba072/?utm_campaign=shared_earned&utm_medium=social&utm_source=email">opiniestuk voor de Volkskrant</a>. Hij bedoelt daarmee dat wereldwijd de macht om over AI-technologie te beschikken in handen is van slechts enkele zeer grote commerciële bedrijven. Zij bepalen, als eigenaren van AI en de infrastructuur die AI nodig heeft, bijna eenzijdig welke AI verder ontwikkeld wordt, in welk tempo, welke risico's daarbij acceptabel zijn, welke waarden AI moet dienen en onder welke voorwaarden anderen AI mogen gebruiken. Dat vraagt om voorzichtigheid. Vergeet niet dat AI systemen niet per se neutraal zijn. Er moet steeds rekening mee worden gehouden dat intelligente technologie wordt aangestuurd door algoritmen die discrimineren op grond van ras, etniciteit, geslacht of gender, of onbedoeld gebruik maakt van data die zelf discriminerend zijn.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Opinie 26 onderkent dat AI (ook) een machtsvraagstuk is, en waarschuwt er voor dat private partijen de rechterlijke autonomie kunnen bedreigen. Maar dit gevaar doet zich evenzeer voor waar de verantwoordelijkheid voor het beheer van de rechterlijke organisatie, en daarmee voor AI-systemen, direct of indirect, bij de politiek ligt (de minister van justitie). Rechters kunnen daarom beter niet afwachten totdat het mis gaat, luidt de boodschap. Opinie 26 adviseert aan de lidstaten de instelling van een vaste rechtspraakcommissie die judicial oversight houdt op het ontwerp en gebruik van (AI), en een speciale Ombudsman die klachten over AI gebruik in de rechtspraak behandelt.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><span style="font-size: medium;"><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400;">Tot slot</span></div></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Het gebruik van AI systemen in de rechtspraak valt niet te stuiten. Het biedt ons nieuwe kansen, maar het vraagt ook om nieuwe vaardigheden. Er wordt met name een beroep gedaan op ons vermogen om de resultaten van AI-technologie kritisch te evalueren en te interpreteren, en om de betrouwbaarheid en nauwkeurigheid van AI-algoritmen te beoordelen en mogelijke vooroordelen of ongewenste gevolgen te ontdekken. Dat betekent dat rechtspraakmedewerkers op alle niveaus, betrokken moeten worden – en betrokkenheid moeten tonen! – bij het ontwerp, de invoering en implementatie van AI-technologie.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><i><div style="text-align: justify;"><i>Marc de Werd is senior raadsheer in het gerechtshof Amsterdam, hoogleraar Europese rechtspleging aan de UvA en lid van de CCJE</i></div></i></span><div style="text-align: justify;"><br /></div> </div>european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-40275032377019885492023-06-05T08:51:00.000+02:002023-06-05T08:51:35.402+02:00Hoe lees je EU-wetgeving?<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEhu3XRzk8C5q_nTRqRYqlgQ5wXXJP8mD3QL2M3MA1N-QBoG29Kn9xUdi_RuriIwkbjLE-lNst6dc9Hevm6LUsVnVYKrO5tVqaOjTbd1L2WTFup-DZDS7k4DdangdFD2IWZe5rnLDE9ljBHwpzN0tDE0eH0cmDC-DtmREsVSvwEDpXzUXjULawdRK1xeoQ" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="" data-original-height="177" data-original-width="320" height="177" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEhu3XRzk8C5q_nTRqRYqlgQ5wXXJP8mD3QL2M3MA1N-QBoG29Kn9xUdi_RuriIwkbjLE-lNst6dc9Hevm6LUsVnVYKrO5tVqaOjTbd1L2WTFup-DZDS7k4DdangdFD2IWZe5rnLDE9ljBHwpzN0tDE0eH0cmDC-DtmREsVSvwEDpXzUXjULawdRK1xeoQ" width="320" /></a></div><br />Jasper Krommendijk* & Frederik Zuiderveen Borgesius** <br /><br />Hoe lees je EU-wetgeving, zoals richtlijnen en verordeningen? Wij geven enkele tips voor het lezen van dergelijke wetteksten. In onze colleges aan rechten-, bestuurskunde- (Jasper) en informatica-studenten (Frederik), besteden wij aandacht aan EU-wetgeving. We hebben deze bijdrage vooral geschreven met onze studenten in gedachten, maar hopelijk is zij ook nuttig voor anderen die voor het eerst EU-wetgeving lezen. Deze bijdrage kan worden gezien als een aanvulling op onzeeerdere blogpost <a href="https://europeancourts.blogspot.com/2022/09/hoe-lees-je-arresten-van-het-hof-van.html">Hoe lees je arresten van het Hof van Justitie van de EU?</a> Wij benadrukken dat we vuistregels geven en geen harde regels. <span><a name='more'></a></span><div><br /></div><div><span style="color: #ffa400; font-size: medium;">I. Welke soorten EU-wetgeving zijn er? </span><br /><br />Er zijn veel soorten EU-wetgeving. Wij stellen enkele van de belangrijkste voor. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">De EU-verdragen </span><br /><br />Hoewel verdragen geen EU-wetgeving zijn, vormen zij een belangrijke bron van EU-recht. Ze zijn zelfs de voornaamste bron. Daarom wordt de term primair EU-recht vaak gebruikt, in tegenstelling tot secundair EU-recht. Het belangrijkste zijn de twee hoofdverdragen. Het eerste van de twee hoofdverdragen van de Europese Unie heet het <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=celex%3A12012M%2FTXT">Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU)</a>. Het beschrijft het doel van de EU en het bestuur van haar centrale instellingen. Het tweede heet het <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=celex%3A12012E%2FTXT">Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU)</a>. Het organiseert de werking van de EU en bepaalt de bevoegdheden van de EU. Het VWEU is veel langer en gedetailleerder dan het VEU (358 bepalingen tegenover 55 bepalingen). Beide verdragen samen functioneren als een soort grondwet voor de EU, ook al is deze term niet algemeen aanvaard. Er zijn ook andere EU-verdragen die als onderdeel van het primaire recht van de EU worden beschouwd, waaronder het <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=celex%3A12016A%2FTXT">Euratom-Verdrag</a> en verscheidene associatieovereenkomsten en protocollen. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Verordeningen <br /></span><br />Een belangrijke categorie van door de EU aangenomen wetgeving (zogenaamde secundair of afgeleid EU-recht) betreft de "verordeningen". Het Verdrag betreffende de werking van de EU geeft de definitie (in artikel 388 VWEU): "Een verordening heeft een algemene strekking. Zij is verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat". Grofweg samengevat kan een verordening worden gezien als een wet die in de hele Europese Unie van toepassing is. Een bekend voorbeeld van zo'n verordening is de AVG, ofwel de <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A32016R0679">Algemene Verordening Gegevensbescherming.</a> Wanneer een verordening in werking is, is dezelfde tekst in alle EU-lidstaten van kracht. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Richtlijnen </span><br /><br />"Een richtlijn is verbindend ten aanzien van het te bereiken resultaat voor elke lidstaat waarvoor zij bestemd is, doch aan de nationale instanties wordt de bevoegdheid gelaten vorm en middelen te kiezen." Aldus luidt artikel 288 VWEU. In tegenstelling tot een verordening moeten de lidstaten een richtlijn omzetten in nationale wet- of regelgeving. De lidstaten hebben een zekere vrijheid in de wijze waarop zij dat doen. Het is bijvoorbeeld niet nodig dat de lidstaten een nieuwe wet creëren. Zij kunnen de inhoud van een richtlijn ook opnemen in het bestaande wetgevingskader of via een (juridisch bindend) regeringsbesluit. Er kunnen dus verschillen bestaan tussen de regels van de lidstaten met betrekking tot het door de richtlijn geregelde onderwerp. <br /><br />Praktijkjuristen lezen doorgaans het nationale recht waarin een richtlijn is geïmplementeerd. Ter illustratie: de <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32002L0058&from=HU">ePrivacy richtlijn</a> vereist dat lidstaten bepaalde regels betreffende het gebruik van internetcookies in hun nationale wetgeving opnemen. Een advocaat in Nederland zal meestal de Nederlandse implementatie van die regels uit de ePrivacy richtlijn raadplegen, namelijk artikel 11.7A van de T<a href="https://wetten.overheid.nl/BWBR0009950/2023-04-19">elecommunicatiewet</a>. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Verwarrende informele titels </span><br /><br />Verwarrend is dat de EU sinds kort, kortere pakkende Engelse titels gebruikt in plaats van de officiële naam van het wetgevingsbesluit. Zo is de "Digital Services Act” (DSA) de korte benaming voor de <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A32022R2065">"Verordening (EU) 2022/2065</a> van het Europees Parlement en de Raad van 19 oktober 2022 betreffende een eengemaakte markt voor digitale diensten en tot wijziging van Richtlijn 2000/31/EG (Digitaledienstenverordening)". Door het gebruik van de term "Act" is niet meteen duidelijk of het onderliggende wetgevingsbesluit een verordening of een richtlijn is (zie ook de "Digital Markets Act"). Zo is er ook een richtlijn die door de EU als “wetboek” wordt gepresenteerd (in het Engels een “code”): <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:02018L1972-20181217">Europees wetboek voor elektronische communicatie</a>. Soms verzinnen wetenschappers een pakkendere naam voor een stuk EU-wetgeving die algemeen gebruikt wordt. Zo wordt een bepaalde richtlijn in de praktijk de ePrivacy richtlijn genoemd, ook al wordt die term in officiële EU-documenten niet gebruikt. <br /><br /><span style="color: #ffa400; font-size: medium;">II. Hoe vind je EU-wetgeving? </span><br /><br />Stel dat je over een bepaalde EU-wet hebt gehoord en deze wilt lezen. Je gaat dan naar de website <a href="https://eur-lex.europa.eu/content/welcome/about.html?locale=nl">EUR-Lex </a>om de wetgeving te vinden. EUR-lex presenteert zichzelf als: "dé website voor EU-recht. Het is de officiële en meest complete verzameling juridische documenten van de EU. EUR-Lex is beschikbaar in alle 24 officiële talen van de EU en wordt dagelijks bijgewerkt”. We gebruiken hier de <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A32016R0679">Algemene Verordening Gegevensbescherming</a> als voorbeeld. Je kunt het zoekformulier op de EUR-lex-site gebruiken. De zoekopdracht leid je naar de AVG. Let op: de EUR-lex site bevat veel documenten, waaronder bijvoorbeeld de oorspronkelijke voorstellen voor EU-wetgeving. Je wilt er natuurlijk zeker van zijn dat je de definitieve versie leest die van kracht is. Bij twijfel kun je nagaan of de versie daadwerkelijk nog steeds van kracht is, want op de relevante EUR-lex-pagina staat "van kracht" met een groen stoplicht, en de pagina noemt een bron in het Publicatieblad van de EU, bijvoorbeeld: "PB L 119 van 4.5.2016, blz. 1–88". Wees voorzichtig wanneer je een algemene zoekmachine zoals Google gebruikt om EU-wetgeving te vinden. Sommige websites publiceren opnieuw Pdf’s van EU-wetgeving. Maar dergelijke Pdf’s zijn misschien niet up-to-date. EUR-lex is de meest betrouwbare en actuele bron. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Welke taal moet ik lezen? </span><br /><br />Je kunt de wetgeving in alle officiële talen van de EU lezen. Al deze taalversies hebben dezelfde waarde. En de vertalingen zijn nauwkeurig. Het is niet zo dat één taal, bijvoorbeeld Engels of Frans, gezaghebbender is dan andere talen. In zeldzame gevallen kunnen er verschillen zijn in de nuance van een zin in verschillende talen. (Heel soms zitten er fouten in een vertaling). <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Welke versie moet ik lezen? </span><br /><br />Stel dat je op EUR-lex een stuk wetgeving hebt gevonden, zoals de ePrivacy richtlijn. Als op een EUR-lex-pagina staat dat er een "geconsolideerde versie" is van de EU-wetgeving, wil je meestal die geconsolideerde versie lezen. Op de EUR-lex-pagina van de e-privacy-richtlijn staat bijvoorbeeld: "In force: This act has been changed. Current consolidated version: <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02002L0058-20091219">19/12/2009</a>". Waarom is het makkelijker om de geconsolideerde versie te lezen? Soms wordt EU-wetgeving gewijzigd door latere EU-wetgeving. De ePrivacy richtlijn uit 2002 is bijvoorbeeld gewijzigd door andere latere richtlijnen uit <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006L0024">2006 </a>en uit <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32009L0136">2009</a>. Een richtlijn die een andere richtlijn wijzigt, is niet lezersvriendelijk. Er staan dingen in als "Artikel 1, lid 1, wordt vervangen door (...)" of “De artikelen 18 en 19 worden geschrapt”. Gelukkig publiceert de EU geconsolideerde versies, waarin de wijzigingen zijn opgenomen in de tekst van de oorspronkelijke wetgeving. Ter illustratie: de geconsolideerde versie van de e-privacyrichtlijn vindt je <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/ALL/?uri=CELEX%3A32002L0058">hier</a>.</div><div><br /><span style="color: #ffa400; font-size: medium;">III. Waar en hoe te beginnen met het lezen van EU-wetgeving? </span><br /><br /><span style="color: #ffa400;">Een preambule met overwegingen </span><br /><br />Je denkt misschien dat het logisch is om bovenaan te beginnen met lezen van EU-wetgeving. Zo lees je immers de meeste teksten. Wij raden deze aanpak echter af bij het lezen van EU-wetgeving en adviseren om de “overwegingen” over te slaan en te beginnen met lezen bij "artikel 1". <br /><br />Wat is al die tekst vóór de bepalingen? Dat is een "preambule" met genummerde "overwegingen" en verschillende inleidende zinnen die verwijzen naar de rechtsgrondslag van het wetgevingsbesluit (belangrijk omdat de EU geen algemene bevoegdheid heeft om alles te regelen!) en de gevolgde besluitvormingsprocedure. De genummerde overwegingen bieden een context voor het wetgevingsbesluit: zij lichten de doelstellingen van het besluit toe of leggen uit hoe een bepaalde term moet worden opgevat. De preambule is dus een soort Europese variant op onze Memorie van Toelichting bij een wet. <br /><br />De overwegingen zijn juridisch niet bindend. Toch kunnen ze relevant zijn. Rechters gebruiken de overwegingen vaak om een bepaalde - juridisch bindende - bepaling in EU-wetgeving uit te leggen, vooral als er meerdere interpretaties van een bepaalde bepaling mogelijk zijn. Het achterhalen van de beoogde doelstellingen van de wetgever kan ook nuttig zijn. Als lezer kun je dezelfde aanpak hanteren: lees eerst de bepalingen en raadpleeg bij twijfel de overwegingen. Het komt ook wel eens voor dat de twee medewetgevers van de EU (het Europees Parlement en de Raad) geen consensus bereiken en een bepaalde controversiële kwestie alleen, als compromis, in de overwegingen behandelen. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Waarschuwing voor overwegingen in geconsolideerde versies </span><br /><br />Een waarschuwing is op zijn plaats voor geconsolideerde versies van EU-wetgeving. De geconsolideerde versie van een EU-wet bevat doorgaans de preambule (de lijst van overwegingen) van de oorspronkelijke versie; zie als voorbeeld de geconsolideerde versie van de <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/ALL/?uri=CELEX%3A32002L0058">ePrivacy richtlijn</a>. Zoals gezegd is die richtlijn uit 2002 voor het laatst gewijzigd in 2009. Die wijzigingsrichtlijn heeft ook een preambule met overwegingen. Deze overwegingen uit 2009 zijn niet opgenomen in de geconsolideerde versie van de e-privacyrichtlijn. Als je deze wilt lezen, moet je dus ook de overwegingen van de <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32009L0136">wijzigingsrichtlijn</a> uit 2009 erbij pakken. Kortom, wanneer je voor het eerst een EU-wet leest, raden wij aan de overwegingen over te slaan. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Hoe te lezen? </span><br /><br />Nu gaan we echt lezen. We keren terug naar het voorbeeld van de <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A32022R2065">Digitaledienstenverordening</a>. Scroll naar beneden of blader door je printjes, totdat je voorbij de 156 (!) overwegingen bent en bij de bepalingen bent aangekomen (Vanaf "’Hoofdstuk I. Algemene bepalingen). Begin nu te lezen bij Artikel 1. Die bepaling legt meestal het "Onderwerp" van de wet uit. Een van de volgende bepalingen bepaalt het toepassingsgebied (Artikel 2) en definities (Artikel 3 in ons voorbeeld). Hopelijk heb je nu al een eerste idee van de inhoud van de verordening. Lees vervolgens de kopjes in de wet, zoals de hoofdstuktitels en titels van de afdelingen. De HTML-modus geeft deze hoofdstukken en titels als leeswijzer aan de linkerzijkant. Hoofdstuk I van de Digitaledienstenverordening is getiteld “Algemene bepalingen”, Hoofdstuk II “Aansprakelijkheid van aanbieders van tussenhandeldiensten”. Na lezing van deze kopjes krijg je een goed beeld van de structuur van de Verordening. <br /><br />Wij raden je dan aan om terug te gaan naar het begin van de Verordening. Een van de eerste bepalingen bevat doorgaans een lijst met definities; in ons voorbeeld staat die lijst in Artikel 3 en bevat deze maar liefst een omschrijving van 24 begrippen (a t/m x). Dit is overigens niet het meest spannende onderdeel van een EU-wet. Wij raden je toch aan deze bepaling te lezen, omdat de definities belangrijk zijn om de latere bepalingen te begrijpen. Vaak bakenen deze definities ook de werking van de meer inhoudelijke bepalingen af. Een grondige lezing is niet per se nodig: bekijk de termen en definities zodat je weet welke woorden in de wet worden gedefinieerd. Later kun je een specifiek begrip opzoeken als je dat tegenkomt in een andere bepaling. <br /><br />Lees nu verder. Let op de titels van hoofdstukken en afdelingen, want die helpen de structuur van de wet te begrijpen. Als de betekenis van een bepaling niet meteen duidelijk is, geven de overwegingen (in de preambule) soms extra uitleg en duiding. Helaas biedt EUR-lex geen gemakkelijke manier om te zien welke overwegingen bij welke bepalingen horen. Als je een digitale versie van de wet gebruikt, kun je bepaalde woorden of zinnen opzoeken. De overwegingen volgen vaak de volgorde van de bepalingen. Zo zul je zien dat “Mere conduit” geregeld in Artikel 4 aandacht krijgt in overweging 5, 19, 21 en 28-29, terwijl overweging 116 in gaat op het beroepsgeheim dat aan de orde komt in artikel 37 en 84. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Is de wetgeving op dit moment van toepassing? </span><br /><br />Als je wilt weten of een bepaalde wet momenteel van toepassing is, lees je de laatste bepaling. In ons voorbeeld is dat artikel 93. We citeren het hieronder. <br /><br />'Inwerkingtreding en toepassing <br /><br />1. Deze verordening treedt in werking op de twintigste dag na die van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie. <br />2. Deze verordening is van toepassing met ingang van 17 februari 2024. (...)' <br /><br />Bovenaan de EUR-lex pagina zie je de verordening (de Digitaledienstenverordening) zoals gepubliceerd in het Publicatieblad op 27 oktober 2022: "Pb L 277 van 27.10.2022". Als EU-wetgeving “van toepassing” (“in force”) is, betekent dit dat deze rechtsgeldigheid heeft in de gehele EU-rechtsorde. Dit betekent dat natuurlijke en rechtspersonen aan de inhoud ervan gebonden zijn. Zij kunnen aldus met verplichtingen worden geconfronteerd en rechten aan de wetgeving ontlenen. <br /><br />Laten we, om dat concreter te maken, eens kijken naar de Digitaledienstenverordening. Alleen als een verordening van kracht is, kunnen boetes worden gegeven bij niet-naleving. In ons voorbeeld zal de Digitaledienstenverordening grofweg dertien maanden (februari 2024) na inwerkingtreding (november 2022) van toepassing zijn. Meestal is er zo'n periode, omdat bedrijven en anderen tijd nodig hebben om hun praktijken aan te passen aan nieuwe wetgeving. Het zou niet eerlijk zijn om een bedrijf te beboeten voor het overtreden van een regel die pas enkele dagen eerder is gepubliceerd. <br /><br />Richtlijnen zijn niet rechtstreeks toepasselijk, zoals ook Artikel 288 VWEU bepaalt. De reden is dat richtlijnen eerst door de nationale autoriteiten moeten worden geïmplementeerd of omgezet in nationale wet- of regelgeving. Het is dus de nationale (implementatie)wet (in plaats van de desbetreffende richtlijn) die van toepassing is en waarop voor de rechter een beroep kan worden gedaan. Verordeningen hoeven (en mogen) niet worden omgezet. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Nog een paar tips </span><br /><br />We geven ook graag nog een aantal tips, of <i>cheats</i>, bij het lezen van EU-wetgeving. Het kan handig zijn om s<a href="https://eur-lex.europa.eu/browse/summaries.html?locale=nl">amenvattingen</a> van de wetgeving te raadplegen die door de EU zelf zijn opgesteld. Een samenvatting van de Digitaledienstenverordening is bijvoorbeeld <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=LEGISSUM%3A4625430&qid=1685603840792">hier</a> te vinden. Denk eraan dat zulke samenvattingen soms een beetje lijken op reclame voor de EU-wetgeving. <br /><br />Ook nuttig zijn artikelsgewijze commentaren. Deze verschijnen in de vorm van boeken, websites en databanken voor juristen. Zulke bronnen verwijzen vaak naar relevante overwegingen, relevante jurisprudentie, en belangrijke soft law of internationale ontwikkelingen. Ook praktijkjuristen, rechters en rechtswetenschappers maken vaak gebruik van zulke commentaren. Een voorbeeld van een online commentaar per artikel is de <a href="https://gdprhub.eu/index.php?title=Category:Article_4_GDPR">GDPRhub</a>, die de AVG becommentarieert. <br /><br />Voor meer diepgaand juridisch onderzoek kun je ook academische papers en de oorspronkelijke voorstel- en onderhandelingsdocumenten lezen (voor meer informatie, zie <a href="https://www.consilium.europa.eu/nl/general-secretariat/corporate-policies/transparency/">hier</a>). En je kunt nagaan of er jurisprudentie is van het Hof van Justitie van de Europese Unie die helpt bij de interpretatie van bepaalde bepalingen. Je kunt de <a href="https://curia.europa.eu/juris/recherche.jsf?language=nl">CURIA-databank</a> doorzoeken met de officiële titel van de wet. Voor de Digitaledienstenverordening zou je bijvoorbeeld “2022/2065” tussen aanhalingstekens kunnen zetten bij “Woorden uit de tekst”. <br /><br /><span style="color: #ffa400;">Waarschuwing </span><br /><br />We geven een waarschuwing, voor de volledigheid. (En omdat wij als juristen zijn opgeleid en lijden aan beroepsdeformatie). Raadpleeg een specialist als je een juridisch probleem hebt. Net als andere wetgeving kan het EU-recht ingewikkeld zijn. Het is vaak moeilijk om alle nuances van een nieuwe wet te begrijpen. Wij zijn beiden gepromoveerd in de rechten, maar we raadplegen ook specialisten als we te maken krijgen met wetgeving die buiten onze eigen expertise valt. <br /><br /><span style="color: #ffa400; font-size: medium;">IV. Samenvatting </span><br /><br />Wij vatten de belangrijkste stappen bij het lezen van EU-wetgeving samen:<br /><br />1) je kunt beginnen met een cheat, bijvoorbeeld door een samenvatting te lezen op een gespecialiseerde en betrouwbare blog, of een door de EU gepubliceerde samenvatting;<br /><br />2) zoek de wetgeving op EUR-lex en zorg ervoor dat je de juiste versie hebt die ook van kracht is;<br /><br />3) kies de taal waarbij je je het prettigst voelt;<br /><br />4) stel vast welk type wetgeving je leest, bijvoorbeeld een richtlijn of een verordening;<br /><br />5) sla de preambule met overwegingen over;<br /><br />6) lees de eerste bepalingen (artikel 1, artikel 2, enz.) en let daarbij op het "onderwerp" en het "toepassingsgebied";<br /><br />7) lees de titels van de hoofdstukken en afdelingen;<br /><br />8) lees de bepaling met "definities";<br /><br />9) lees de bepalingen verder, en let op in welke afdeling een bepaling staat;<br /><br />We hopen dat deze blogpost nuttig is, en wensen je veel plezier bij het lezen van wetgeving.<br /></div><div><br /></div><div><br /></div><div>*Onderzoekcentrum voor Staat en Recht (SteR), Radboud Universiteit, Nijmegen; ** iHub & Institute for Computing and Information Sciences, Radboud Universiteit, Nijmegen; jasper.krommendijk@ru.nl & frederikzb@cs.ru.nl</div>european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-30392353359162872162023-06-04T20:55:00.004+02:002023-06-04T20:55:43.306+02:00Waarom rechtspraak mensenwerk moet blijven<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhBGKJsULPwK7CecR_Ax5eZAoP0BsebuFe74K8-KfrjqgQh7ezVfoPm0AtRh5q2XNboDyw3jc4sUOin6Ir8226cgkmhq0rKtf7m9KWYElTiGp3BFykKhVyFzlu9gpR7za6CGuhg1Uk2sn9QveR_TkvNUnx3sUXTQCksvZHzxoE-vxurLQvlh0i3-tfs9Q/s632/SO17_images_Page_55_Image_0001.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="474" data-original-width="632" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhBGKJsULPwK7CecR_Ax5eZAoP0BsebuFe74K8-KfrjqgQh7ezVfoPm0AtRh5q2XNboDyw3jc4sUOin6Ir8226cgkmhq0rKtf7m9KWYElTiGp3BFykKhVyFzlu9gpR7za6CGuhg1Uk2sn9QveR_TkvNUnx3sUXTQCksvZHzxoE-vxurLQvlh0i3-tfs9Q/w320-h240/SO17_images_Page_55_Image_0001.jpg" width="320" /></a></div><br /> Lezing voor het mini-symposium over het vertrouwen van burgers in de democratische rechtsstaat ter gelegenheid van de oraties van prof. dr. J.E. van den Brink, hoogleraar Bestuursrecht en <div>prof. dr. J. Uzman, hoogleraar Constitutioneel recht aan de UvA, op 19 april 2023. Zie <a href="https://aclpa.uva.nl/content/nieuws/2023/05/waarom-rechtspraak-mensenwerk-moet-blijven.html?origin=FFn7UQfIQlGK6GzZ0H8BSQ">hier</a><p></p></div>european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-81129083332898370462022-09-12T18:01:00.001+02:002022-09-12T18:04:13.060+02:00Hoe lees je arresten van het Hof van Justitie van de EU?<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1APC6tWat3BzdTtY167CxiOIkiimZgpO_emF0JayxZYuDWJZTE1A547s7dvgs5SQre7kUUqK2EPcqJOQHR5R3qh_IsDg-4R-Q1I-yrJewbXTjoH_cGEHayK50GXqgp_Pxl-ak2fye7aGwW6VgZMvZAT0LxvflXIJN33ht19k9B5eEtlTOa-Qh7x0-Ig/s672/plaatje-close-reading-672x372.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="372" data-original-width="672" height="177" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1APC6tWat3BzdTtY167CxiOIkiimZgpO_emF0JayxZYuDWJZTE1A547s7dvgs5SQre7kUUqK2EPcqJOQHR5R3qh_IsDg-4R-Q1I-yrJewbXTjoH_cGEHayK50GXqgp_Pxl-ak2fye7aGwW6VgZMvZAT0LxvflXIJN33ht19k9B5eEtlTOa-Qh7x0-Ig/s320/plaatje-close-reading-672x372.jpg" width="320" /></a></div><br />Jasper Krommendijk* & Frederik Zuiderveen Borgesius** <br /><br />Hoe lees je arresten van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU)? Deze vraag krijgen we vaak van onze studenten, vooral studenten zonder juridische achtergrond of eerstejaars. In deze bijdrage geven we enkele tips om dergelijke arresten (uitspraken) te lezen en te interpreteren. De bijdrage is vooral bedoeld voor studenten die voor het eerst met arresten van het HvJ te maken krijgen. Maar misschien is deze ook nuttig voor andere lezers, waaronder niet-juristen.<span><a name='more'></a></span><br /><b><span style="color: #ffa400;"><br /></span></b><div><b><span style="color: #ffa400;">Het Hof van Justitie in Luxemburg <br /></span></b><br />Het HvJEU is een van de instellingen van de Europese Unie (zie artikel 19 VEU). Het is gevestigd in Luxemburg. Het HvJEU bestaat uit twee rechterlijke instanties: het Gerecht of ook wel het Gerecht van eerste aanleg en het Hof van Justitie (hierna: Hof). Prejudiciële verwijzingen worden alleen door het Hof beantwoord. Het Hof bestaat uit 27 rechters: een rechter uit elke EU-lidstaat, en 11 advocaten-generaal. Een advocaat-generaal is, kort gezegd, een officieel adviseur van het Hof, eigenlijk net zoals bij “onze” Hoge Raad. <br /><br /><span style="color: #ffa400;"><b>De prejudiciële procedure <br /></b></span><br />Wij concentreren ons op arresten waarin het Hof prejudiciële vragen van nationale rechters beantwoordt. Het overgrote deel van de arresten wordt gewezen in het kader van deze prejudiciële procedure (artikel 267 VWEU). Het HvJ wijst ook arresten in andere procedures, waaronder door de Commissie geïnitieerde inbreukprocedures (artikel 258 VWEU) en rechtstreekse beroepen tot nietigverklaring (artikel 263 VWEU). Nationale rechters in de EU kunnen, en moeten soms, het Hof verzoeken om een prejudiciële beslissing over de uitlegging van het EU-recht (artikel 267, leden 2 en 3, VWEU). Een rechter van de hoogste nationale rechterlijke instantie is verplicht zo’n vraag te stellen als de rechter niet zeker weet hoe een regel van het EU-recht moet worden uitgelegd. Een procedure bij het Hof begint dus met een vraag van een nationale rechter, een ‘prejudiciële vraag’ (of een ‘verzoek om een prejudiciële beslissing’). <br /><br />De prejudiciële procedure bestaat omdat de EU ervoor wil zorgen dat EU-wet- en regelgeving niet verschillend worden geïnterpreteerd in de EU-lidstaten. In dit verband vertellen wij onze studenten vaak over het magische U-woord: uniformiteit. Het zou de uniformiteit (en dus de doeltreffendheid) van het EU-recht in de weg staan als nationale rechters het EU-recht verschillend zouden interpreteren. <br /><br /><b><span style="color: #ffa400;">Hoe vind je uitspraken van het Hof? <br /></span></b><br />Uitspraken van het Hof zijn te vinden via de <a href="https://curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/nl/">CURIA-website</a>, met name via het <a href="https://curia.europa.eu/juris/recherche.jsf?language=nl">zoekformulier</a>. Elke zaak bij het HvJ heeft een eigen zaaknummer. Zaaknummers zien er als volgt uit: C-221/17. Je kunt bij het zoeken ook de naam van een van de partijen invullen, bijvoorbeeld ‘Tjebbes’. Als een arrest is gepubliceerd, heeft het ook een ECLI-nummer, zoals dit: ‘ECLI:EU:C:2019:189’. Je kunt ook naar een arrest zoeken aan de hand van het ECLI-nummer. Als je wilt weten wanneer een arrest (of een advies van de AG of een zitting) aanstaande is, kan je de <a href="https://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_17661/nl/">‘agenda van zaken’</a> raadplegen. <br /><br /><span style="color: #ffa400;"><b>Welke taal moet ik lezen? <br /></b></span><br />Als je een zaak op de Curia-site hebt gevonden, kun je op een pagina als <a href="https://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=en&jur=C,T,F&num=C-221/17">deze </a>kiezen in welke taalversie je het arrest wilt lezen. Veel arresten zijn beschikbaar in alle 24 officiële talen. Formeel is slechts één taalversie authentiek: de taal waarin de zaak is behandeld (zie artikel 41 van het <a href="https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2012-10/rp_nl.pdf">Reglement voor de procesvoering van het Hof van Justitie</a>). Meestal is dat de taal van de lidstaat waaruit de verwijzing afkomstig is. De vertalingen zijn uiterst nauwkeurig, dus over het algemeen kunt je het arrest in elke taal lezen. <br /><br /><b><span style="color: #ffa400;">Wat te doen met de conclusie van de advocaat-generaal? <br /></span></b><br />Vaak neemt een van de advocaten-generaal (AG) een ‘conclusie’. Deze conclusie is, grofweg, een officieel advies aan het Hof. Het Hof beslist vaak - maar niet altijd - op dezelfde manier als de advocaat-generaal voorstelt. De conclusie van de advocaat-generaal kan lang en gedetailleerd zijn. Soms beslist het HvJ over een zaak zonder een conclusie van een advocaat-generaal te vragen, vooral wanneer de zaak geen nieuwe of moeilijke rechtsvragen oproept. Het kan nuttig zijn om eerst de inleidende alinea's van de conclusie te lezen voordat je het arrest van het Hof er bij pakt. Deze conclusie geeft meestal een korte samenvatting van de kern en de relevantie van de zaak. <br /><br />NB: als je een arrest van het Hof wilt lezen, moet je oppassen dat je niet in plaats daarvan de conclusie leest. Soms verwarren mensen die twee documenten. <br /><br /><span style="color: #ffa400;"><b>Waar te beginnen met lezen? <br /></b></span><br />Voordat je begint met het lezen van het gehele arrest, is een trucje misschien handig. Voor veel arresten publiceert het Hof een persbericht (‘<a href="https://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7052/nl/">perscommuniqué</a>’). Helaas is het moeilijk om gestructureerd te zoeken in oude persberichten, dus het gebruik van een algemene zoekmachine (www.startpage.com, www.google.com, etc.) is de beste aanpak. <br /><br />Voor veel arresten publiceert het Hof ook een samenvatting. Je kunt zo'n samenvatting vinden door te klikken op ‘<a href="https://curia.europa.eu/juris/documents.jsf?nat=or&mat=or&pcs=Oor&jur=C%2CT%2CF&num=C-221%252F17&for=&jge=&dates=&language=nl&pro=&cit=none%252CC%252CCJ%252CR%252C2008E%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252Ctrue%252Cfalse%252Cfalse&oqp=&td=%3BALL&avg=&lgrec=en&page=1&lg=&cid=12004252">Lijst van documenten</a>’ nadat je een zaak op de Curia-site hebt gevonden. Het persbericht of de samenvatting geven een korte inleiding op het arrest. <br /><br />Naast de hiervoor genoemde AG conclusie, kan het ook helpen om te zoeken naar blogs die arresten van het Hof bespreken: zij geven vaak gemakkelijk leesbare samenvattingen en commentaren en wijzen verder ook cruciale rechtsoverwegingen aan. Voorbeelden zijn: <a href="http://eulawanalysis.blogspot.com/">EU Law Analysis</a>, <a href="https://eulawlive.com/">EU Law Live</a> en <a href="https://verfassungsblog.de/">Verfassungsblog</a>. <br /><br />NB 1: Verwijs in juridische teksten nooit naar het persbericht en de samenvatting. In tegenstelling tot het arrest hebben deze documenten geen formele juridische kracht. Bovendien missen zij vaak de nuance en de precisie van het arrest zelf. <br /><br />NB 2: Advocatenkantoren, journalisten of bloggers publiceren soms ook samenvattingen van arresten. Wij raden je aan om zulke bronnen niet te vertrouwen voor samenvattingen van arresten, tenzij je weet dat de auteur een specialist is over het onderwerp en niet bevooroordeeld is. <br /><br /><b><span style="color: #ffa400;">Waar te beginnen met lezen in het eigenlijke arrest? <br /></span></b><br />Arresten van het Hof zien er anders uit dan uitspraken van Nederlandse rechters, zoals de Hoge Raad of de Afdeling Bestuursrechtspraak. Als het Hof een prejudiciële vraag van een nationale rechter beantwoordt, dan doet het Hof niet rechtstreeks uitspraak in een zaak tussen twee partijen. Het Hof laat het aan de nationale rechter over om de zaak te beslissen, op basis van de (abstracte) uitleg van het EU-recht. De Luxemburgse antwoorden zijn soms dus misschien onbevredigend: een duidelijk ja/nee antwoord ontbreekt vaak. <br /><br />(Dit is bijvoorbeeld anders bij uitspraken van het Hof in het kader van een inbreukprocedure, oftewel een ‘beroep wegens niet-nakoming’ op grond van artikel 258 VWEU. In zo’n procedure moet het Hof wel kleur bekennen en oordeelt het of de lidstaat in kwestie het EU-recht <a href="https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=nederland&docid=219665&pageIndex=0&doclang=nl&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=12010454#ctx1">wel </a>of <a href="https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=nederland&docid=179470&pageIndex=0&doclang=nl&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=12010454#ctx1">niet </a>heeft geschonden.) <br /><br />Je kunt natuurlijk bovenaan het arrest beginnen te lezen, en het tot het einde lezen. Die aanpak zou niet verkeerd zijn. Maar wij denken dat een andere aanpak sneller is en tot een beter begrip leidt. Wij stellen de volgende stappen voor bij het lezen van het arrest. We gebruiken het arrest in de Nederlandse zaak <a href="https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=211561&pageIndex=0&doclang=nl&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=12004252">Tjebbes </a>uit 2019 als voorbeeld. <br /><br /><span style="color: #ffa400;"><b>Lees de eerste alinea's van het arrest <br /></b></span><br />Begin met het lezen van de eerste alinea's van het arrest, net onder het kopje ‘Arrest’. Lees, ter illustratie, in het Tjebbes-arrest de rechtsoverwegingen (r.o.) 1 en 2. Het Hof legt uit (i) op welke rechtshandelingen het arrest betrekking heeft (nl. de artikelen 20 en 21 VWEU en artikel 7 van het Handvest), en (ii) wie de partijen in de procedure zijn (nl. M. G. Tjebbes e.a. en de Minister van Buitenlandse Zaken over het door deze minister buiten behandeling stellen van hun respectieve aanvragen voor een nationaal paspoort). <br /><br /><b><span style="color: #ffa400;">Lees het antwoord op de prejudiciële vragen <br /></span></b><br />Lees vervolgens het antwoord van het Hof op de prejudiciële vragen. Aan het eind van het arrest geeft het Hof antwoord op de vraag van de nationale rechter (‘dictum’). Die antwoorden zijn vaak vetgedrukt. De vragen van de nationale rechters kunnen nogal juridisch-technisch zijn, dus de antwoorden ook. Daarom kunnen de antwoorden moeilijk te lezen zijn. Een manier om de antwoorden leesbaarder te maken, is door de zin zo te herformuleren dat de namen van EU-regelgeving worden afgekort en andere gedetailleerde en voorwaardelijke bijzinnen wegvallen. <br /><br />In het Tjebbes-arrest geeft het HJEU een lang antwoord dat overweldigend kan overkomen: <br /><br /><i>‘Artikel 20 VWEU, gelezen in het licht van de artikelen 7 en 24 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, moet aldus worden uitgelegd dat het niet in de weg staat aan een wettelijke regeling van een lidstaat, zoals die welke in het hoofdgeding aan de orde is, op grond waarvan de nationaliteit van die lidstaat in bepaalde omstandigheden van rechtswege verloren gaat, wat voor personen die niet tevens de nationaliteit van een andere lidstaat hebben, het verlies van hun burgerschap van de Europese Unie en de daaraan verbonden rechten met zich meebrengt, mits de bevoegde nationale autoriteiten, waaronder in voorkomend geval de nationale rechterlijke instanties, incidenteel kunnen onderzoeken welke gevolgen dat nationaliteitsverlies heeft en eventueel ervoor kunnen zorgen dat de betrokken personen met terugwerkende kracht de nationaliteit herkrijgen wanneer zij een aanvraag indienen voor een reisdocument of enig ander document waaruit hun nationaliteit blijkt. In het kader van dat onderzoek dienen die autoriteiten en rechterlijke instanties na te gaan of het verlies van de nationaliteit van de betrokken lidstaat, dat het verlies van het burgerschap van de Unie met zich meebrengt, in overeenstemming is met het evenredigheidsbeginsel wat de gevolgen ervan voor de situatie van elke betrokkene en in voorkomend geval voor die van zijn gezinsleden uit het oogpunt van het Unierecht betreft.’ <br /></i><br />Het ‘wegstrepen’ van ruis (dat zijn hieronder de puntjes; …) en het onderscheiden van hoofd- en bijzinnen kan helpen (de bijzinnen staan hieronder cursief tussen vierkante haken). Ook het opknippen in drie aparte stukken [I-III] maakt het gemakkelijker het dictum te begrijpen: <br /><br />[I] Artikel 20 VWEU … moet aldus worden uitgelegd dat het niet in de weg staat aan een wettelijke regeling … op grond waarvan de nationaliteit van die lidstaat in bepaalde omstandigheden van rechtswege verloren gaat [, wat voor personen die niet tevens de nationaliteit van een andere lidstaat hebben, het verlies van hun burgerschap van de Europese Unie en de daaraan verbonden rechten met zich meebrengt,] <br /><br />[II] mits de bevoegde nationale autoriteiten … incidenteel kunnen onderzoeken welke gevolgen dat nationaliteitsverlies heeft [en eventueel ervoor kunnen zorgen dat de betrokken personen met terugwerkende kracht de nationaliteit herkrijgen wanneer zij een aanvraag indienen voor een reisdocument of enig ander document waaruit hun nationaliteit blijkt.] <br /><br />[III] In het kader van dat onderzoek dienen die autoriteiten … na te gaan of het verlies van de nationaliteit van de betrokken lidstaat … in overeenstemming is met het evenredigheidsbeginsel [wat de gevolgen ervan voor de situatie van elke betrokkene en in voorkomend geval voor die van zijn gezinsleden uit het oogpunt van het Unierecht betreft.] <br /><br />Zoals wij eerder noemden kan het nuttig zijn om dit dictum naast nieuwsberichten en/of samenvattingen te leggen. Eigenlijk kan het hierboven weergegeven dictum van Tjebbes makkelijk terug worden gebracht tot de kop van een bericht van het Expertisecentrum Europees Recht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken: EU-Hof: <a href="https://ecer.minbuza.nl/-/eu-hof-verlangt-onderzoek-individuele-gevolgen-van-nationaliteitsverlies-bij-langdurig-verblijf-buiten-nederland">EU-recht vereist individuele toetsing bij verlies van Nederlandse nationaliteit bij langdurig verblijf buitenland</a>. <br /><br />Als je de antwoorden van het Hof hebt bekeken en niet meteen begrijpt wat het Hof zegt of waarom dat relevant is: maak je zich geen zorgen. Dat overkomt ons ook. In dergelijke situaties helpt vaak de volgende stap. <br /><br /><b><span style="color: #ffa400;">Lees het onderdeel ‘Hoofdgeding en prejudiciële vraag' <br /></span></b><br />Arresten van het Hof hebben een rubriek ‘Hoofdgeding en prejudiciële vraag’. In het arrest Tjebbes begint dit onderdeel bij r.o. 13. Dit deel van het arrest geeft een samenvatting van de nationale rechtszaak die tot de prejudiciële vraag heeft geleid. Als je dit deel van het arrest leest, ken je de feitelijke achtergrond van de zaak. Die feiten helpen om de meer juridisch-technische delen van het arrest te begrijpen en zij maken vaak ook inzichtelijk waar de twijfel van de nationale rechter zit. Het deel eindigt met de prejudiciële vragen die de rechter aan het Hof stelt. In het arrest Tjebbes staan de vragen in r.o. 26. <br /><br /><span style="color: #ffa400;"><b>Lees het onderdeel ‘Beantwoording van de prejudiciële vraag’ <br /></b></span><br />Begin vervolgens met het volgende onderdeel ‘Beantwoording van de prejudiciële vraag’. Dit deel bevat de inhoudelijke redenering van het Hof. Voor de afzonderlijke vragen passen wij dezelfde strategie toe als voor het gehele arrest. Dit betekent dat het slim is om te beginnen met de inleiding (de herformulering van de vraag) en de conclusie (antwoord op de vraag), voordat je de uitwerking in het ‘middenstuk’ leest. <br /><br />In bijna alle gevallen begint het Hof met het herformuleren van de vraag van de nationale rechter. Zie r.o. 27 van het Tjebbes-arrest: ‘Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of de artikelen 20 en 21 VWEU…’. De geherformuleerde vragen zijn vaak leesbaarder dan de oorspronkelijke vragen, die soms verwijzingen naar het nationale recht bevatten. Het Hof “vertaalt” de vragen naar een Europese context zodat zij voor alle rechters (en studenten!) in de hele EU beter te begrijpen zijn. In een enkel geval geeft het Hof ook een inhoudelijke draai aan de vragen. <br /><br />Aan het eind van dit onderdeel vind je de antwoorden van het Hof op de prejudiciële vraag of vragen (r.o. 48). Na dit alles te hebben gelezen, begrijp je hopelijk het arrest. <br /><br />NB 1: Als een zin in het arrest verwijst naar een bepaling uit nationaal of EU-recht, kun je vaak uit de zin zelf de belangrijkste punten van die bepaling halen. Zie bijvoorbeeld r.o. 31 van het Tjebbes-arrest, waarin het Hof een samenvatting geeft van Artikel 20 VWEU. Als je de bepaling zelf wilt lezen, kun je die meestal vinden aan het begin van het arrest, onder het kopje ‘Toepasselijke bepalingen’. Zie bijvoorbeeld r.o. 6 van het Tjebbes-arrest. <br /><br />NB 2: Soms begint het Hof met enkele inleidende opmerkingen alvorens over te gaan tot de inhoudelijke beantwoording (zie bijvoorbeeld <a href="https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=218462&pageIndex=0&doclang=NL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=12029371">Planet49</a>, r.o. 38-43). Lees ook die. Deze opmerkingen leggen meestal uit waarom het Hof een bepaalde weg inslaat die kan afwijken van de benadering van de nationale rechter. <br /><br /><b><span style="color: #ffa400;">Extra: conclusie van de advocaat-generaal <br /></span></b><br />Als je het arrest en de zaak beter wilt begrijpen, is een goede aanpak om de conclusie van de advocaat-generaal te lezen. Als die er is tenminste. Deze conclusies zijn vaak leesbaarder dan de arresten. Op een pagina als <a href="https://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?nat=or&mat=or&pcs=Oor&jur=C%2CT%2CF&num=C-221%252F17&for=&jge=&dates=&language=nl&pro=&cit=none%252CC%252CCJ%252CR%252C2008E%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252Ctrue%252Cfalse%252Cfalse&oqp=&td=%3BALL&avg=&lgrec=en&lg=&page=1&cid=12029679">deze </a>kun je zien of er zo'n conclusie is. Bedenk wel dat de conclusie een advies is aan het Hof. Het Hof kan anders beslissen dan de advocaat-generaal, of het Hof kan een andere redenering hanteren dan de conclusie. Alleen het arrest van het Hof is bindend recht! <br /><br /><b><span style="color: #ffa400;">Extra: juridisch commentaar <br /></span></b><br />Soms schrijven rechtsgeleerden of gespecialiseerde advocaten commentaar op zaken, in blogs of in zogenaamde annotaties of noten in vaktijdschriften. Zulk commentaar kan nuttig zijn om meer van een zaak te begrijpen. Zie bijvoorbeeld deze Engelstalige <a href="https://europeanlawblog.eu/2019/03/25/bold-and-thoughtful-the-court-of-justice-intervenes-in-nationality-law-case-c-221-17-tjebbes/">blog post </a>over Tjebbes. Via Rechtsorde, Kluwer Navigator of Legal Intelligence kunnen annotaties in vaktijdschriften worden geraadpleegd (tip: zoek op zaaknummer en zaaknaam, dus ‘C-221/17 Tjebbes’). Tjebbes is bijvoorbeeld geannoteerd in AB Rechtspraak Bestuursrecht 2019/180 en <a href="https://opmaat.sdu.nl/book/SDU_SDUJ_p1_133659/p1-133659">Jurisprudentie Vreemdelingenrecht 2019/102</a>. Wat ook kan helpen is het opzoeken van de zaak in het jurisprudentieregister van een <a href="https://www.boomdenhaag.nl/webshop/kern-van-het-europees-recht-1">tekstboek</a>. <br /><br />Maar pas op voor een paar valkuilen. Ten eerste moet je in gedachten houden dat een annotatie of blog post de mening van de auteur weergeeft. Deze kan afwijken van die van het Hof. Ten tweede moet je er rekening mee houden dat de auteur bevooroordeeld kan zijn, misschien omdat hij of zij als advocaat betrokken is geweest bij een soortgelijke zaak, of zelfs de desbetreffende zaak voor het Hof. Ten derde mag je in een juridische tekst nooit naar een annotatie of blog post verwijzen om aan te tonen wat er in een arrest staat. Je kunt wel naar een zulke bronnen verwijzen om te laten zien hoe die auteur over een arrest denkt. <br /><br /><span style="color: #ffa400;"><b>Conclusie </b></span><br /><br />Er bestaan lezersvriendelijker teksten dan arresten van het Hof. Zelfs beoefenaars van EU-recht, deskundigen, en rechters hebben vaak moeite om te ontcijferen wat Luxemburg heeft beslist. We hopen dat onze bijdrage helpt om de arresten beter te begrijpen. Tot slot: als je vragen of tips hebt, horen wij dat graag. Bedankt! <br /><br /> <br /><br />*Onderzoekcentrum voor Staat en Recht (SteR), Radboud Universiteit, jasper.krommendijk@ru.nl<br /><br />** iHub en Instituut voor Informatica en Informatiewetenschappen, Radboud Universiteit, frederikzb@cs.ru.nl</div>european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-38054345724417535372022-04-06T11:48:00.003+02:002022-04-06T11:55:14.926+02:00EU: vergeet de Poolse rechtsstaatcrisis niet<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSqWMiIBJt1bQAs_wun4OjFAwqwi-ZEkn4uo84w2NPD5tl_4KoGzYklH_fqflTIYtov_Y3RAwP2qfELEDNzCPqaHvcwlpyXC34CcZHJIZ2Zr752M79rDt7WZ6xtww9Qf_4wwVyxH2bAsHwSWKUoO5FUbm93fCMGMBRnzxXBoVXTK20whpN4qFz8zbDJQ/s1200/Ukraine-refugees-ccet-510A3237-1200x800.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="1200" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSqWMiIBJt1bQAs_wun4OjFAwqwi-ZEkn4uo84w2NPD5tl_4KoGzYklH_fqflTIYtov_Y3RAwP2qfELEDNzCPqaHvcwlpyXC34CcZHJIZ2Zr752M79rDt7WZ6xtww9Qf_4wwVyxH2bAsHwSWKUoO5FUbm93fCMGMBRnzxXBoVXTK20whpN4qFz8zbDJQ/s320/Ukraine-refugees-ccet-510A3237-1200x800.jpg" width="320" /></a></div><br />Ik schreef een stukje voor het blog van het <a href="https://www.blogger.com/#">Amsterdam Centre on the Legal Professions and Access to Justice </a>(UvA): Europese politiek schuift rechtsstaatprobleem Polen door naar de rechtereuropean courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-61000013746162662712021-12-10T10:36:00.005+01:002021-12-14T10:51:28.780+01:00Sentimento do mundo – On the endless battle for a justice system<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-YVbK_hh4fwQ/YanfxlpJ2CI/AAAAAAAAD2k/m9LMhbQPag0jWWkCtga1bSFPSJtdwIZ0wCNcBGAsYHQ/s681/well-gubar-sisyphus-articleLarge.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="681" data-original-width="600" height="320" src="https://1.bp.blogspot.com/-YVbK_hh4fwQ/YanfxlpJ2CI/AAAAAAAAD2k/m9LMhbQPag0jWWkCtga1bSFPSJtdwIZ0wCNcBGAsYHQ/s320/well-gubar-sisyphus-articleLarge.jpg" width="282" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-family: arial; text-align: left;"><i>Sisyphus, 1548 by Titian</i></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="color: #ffa400; font-family: arial; text-align: justify;"><br /></span></div><span style="font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><blockquote style="text-align: left;"><div style="text-align: justify;"><i></i></div></blockquote><blockquote><blockquote style="text-align: left;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="color: #ffa400;">Tenho apenas duas mãos</span></i></div><span style="color: #ffa400; font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><i>e o sentimento do mundo</i></div><span><div style="text-align: justify;">(I have only two hands</div><div style="text-align: justify;">and the sense of the world)</div></span></span><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400; font-family: arial;"></span></div></blockquote><blockquote style="text-align: left;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;">Carlos Drummond de Andrade, 1940</span></div></blockquote></blockquote><blockquote style="text-align: left;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><span><a name='more'></a></span></span></div></blockquote></span></div><div style="text-align: justify;">The ECJ case law on judicial independence and the relationship between national judges and the ECJ - <a href="https://fd.lisboa.ucp.pt/asset/10281/file">Rule of Law in Europe Conference - Lisbon 2021</a> - presentation by Marc de Werd, Judge at the Court of Appeal of Amsterdam and professor of European Court Administration at Amsterdam University (UvA).</div></span><span style="font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><br /></div><i><div style="text-align: justify;"><i>Thank you Chair, for giving me the floor,</i></div></i><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;">First of all, I would like to thank our hosts for the warm welcome, which, knowing the legendary Portuguese hospitality, does not surprise me. It is a great honour and privilege for me to be invited to this conference. Of course, the current COVID situation necessitates a hybrid meeting. Therefore, I greet you all, wherever you are.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><b><div style="text-align: justify;"><b><span style="color: #ffa400;">A warning from the past</span></b></div></b><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Allow me - by way of introduction of the topic of today - to share with you a personal observation. At the beginning of the academic year in the Netherlands, I have often the pleasure of addressing first-year law students at my university with a presentation on the core elements of the rule of law, of which an independent judiciary is of paramount importance. I often begin my lecture with a remarkable insight from a great American statesman, Alexander Hamilton.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">In the summer of 1787, New Yorkers were about to ratify a constitution for the US. In a series of newspaper articles, Hamilton argued that only a federal judge could guarantee constitutional rights and provide an effective check on state power. At the same time, Hamilton had to convince his political opponents that the unelected judiciary would never dominate the other branches of government. Drawing on the ideas of Montesquieu, he deliberately portrayed the judiciary as the least dangerous branch of government. A branch that is inherently weak because it can control neither the country's financial resources nor the army.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Hamilton's reassurance to his opponents can easily be turned into a warning. The rule of law is rarely safe in the hands of politicians alone. The independence of the judiciary is a principle which, by its very nature, can only be poorly protected by legal provisions; such provisions can all too easily be changed by the legislature, or misinterpreted or even ignored by an ambitious government which feels secure and confident if it can count on a comfortable majority in parliament.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Until recently, I had a hard time convincing law students of the practical relevance of Hamilton's insights. Today, many see little danger to the fundamental values that underpin the proper functioning of democracy and the legal system. Yet the past five years have given me the excellent examples I was looking for to illustrate my lecture on judicial independence. To everyone's surprise, we have witnessed the rapid erosion of the rule of law in Poland. It is hard to understand how quickly a great and admired country, which played a leading role in overcoming the former division between "Eastern" and "Western" Europe, could fall back in so little time. Who would have expected that, after the <a href="https://www.un.org/en/about-us/universal-declaration-of-human-rights">proclamation of the Universal Declaration of Human Rights in New York</a> exactly 73 years ago tomorrow, the courts in Europe should remind the Member States once again of the principles of justice which are also the basis and the essence of the Council of Europe and the EU?</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Alexander Hamilton's warnings are today more appropriate than ever. If, as we have seen in Poland, a Member State gets to the point where a government abuses an election victory by introducing LGBT-free zones for populist reasons, and judges are not supposed to protect the rights of the people concerned, then the judiciary indeed has become the least dangerous branch of government.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">So, my newfound examples are no cause for great happiness. Yet I suppose they help to reach the point where effective legal education begins. By exposing to young people, the nasty face of a legal system that shows little interest in justice.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">I am afraid that more useful examples will follow for my lectures. We all know that on <a href="http://themis-sedziowie.eu/materials-in-english/constitutional-tribunal-the-activities-of-the-eu-authorities-which-extend-beyond-the-limits-of-their-competence-that-has-been-delegated-by-poland-are-in-conflict-with-the-constitution-communique/">October 7th the Polish Constitutional Court</a> further damaged the already fragile relationship with the EU and the other Member States, by denying primacy and precedence of EU law over national law.<a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_edn2">[ii]</a> I am equally concerned about the <a href="https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=249861&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=3190696">Hungarian case</a> decided by the Court of Justice a fortnight ago, The ECJ had to remind the Hungarian Supreme Court that no disciplinary proceedings can be brought against a lower national court on the sole ground that it has referred a question to the Court for a preliminary ruling under that provision. Even more disturbing, perhaps, is that the referring court had originally intended to draw the ECJ's attention to inappropriate external and internal pressure within the Hungarian judiciary.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><b><div style="text-align: justify;"><b><span style="color: #ffa400;">ECJ case law</span></b></div></b><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">The sad conclusion today is that we are still in the midst of a crisis of the rule of law and not in its aftermath. Yet, there is also good news. For both courts in Europe have acted swiftly and built up an impressive body of case law in order to respond to the crisis in Poland. I assume that you are well aware of the outlines of recent case law on the independence of the judiciary. Therefore, today I will focus mainly on the workability of this body of case-law and on the relationship between national judges and the ECJ.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">We should be grateful to the Portuguese Association of Judges, one of our hosts today, for the opening move in Luxembourg. The case of <a href="https://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=en&num=C-64/16">Associação Sindical dos Juízes Portugueses</a> gave the Court the opportunity to bring the independence of the judiciary in the Member States under the protective mechanism of the TEU. For the reasoning behind its judgment on judicial independence, it relied on its previous case law, which had always leaned heavily on the ECtHR's earlier findings in this regard. By doing so the court provided itself with the legal framework – you may call it ammunition in this context – that it would apply six months later in its <a href="https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=204384&pageIndex=0&doclang=EN&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=4789925">Celmer judgment</a>.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">In retrospect, none of this was a coincidence. It is an open secret that in the Portuguese case the ECJ had sent a strong signal to Poland (and others) and was preparing for a future engagement with what might be independent Polish courts. The 'Celmer' case - to which I shall come back in a moment - was in turn followed by a flood of judgments from the courts in Europe. I only mention the other landmark decisions on the lowering of the retirement age of judges and public prosecutors (<a href="http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=219725&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=3416508">case C-192/18</a>) and on the newly created <a href="https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=220770&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=5154265">Disciplinary Chamber</a> of the Polish Supreme Court (<a href="https://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?oqp=&for=&mat=or&lgrec=nl&jge=&td=%3BALL&jur=C%2CT%2CF&num=C-585%252F18&page=1&dates=&pcs=Oor&lg=&pro=&nat=or&cit=none%252CC%252CCJ%252CR%252C2008E%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252Ctrue%252Cfalse%252Cfalse&language=en&avg=&cid=5628402">joined Cases C-585/18, C-624/18 and C-625/18</a>).<a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_edn3">[iii]</a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">This year also the ECtHR stepped into the ring to stop the further backsliding of the rule of law in Poland. In a short period of time, it found numerous violations of the Convention.<a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_edn4">[iv]</a> An impressive long list of newly communicated cases from Poland, is waiting now for decision or judgment in the Strasbourg Court.<a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_edn5">[v]</a>)</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><span style="color: #ffa400;"><div style="text-align: justify;"><b>Effects on the national level</b></div></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">You will forgive me – and even thank me perhaps - for not discussing the abundance of case law in further detail. The strong messages from both the Luxembourg and Strasbourg courts were welcomed in the Member States and satisfied moral indignation. For now I would like to dwell on the difficulties encountered by national courts in applying the case law of the ECJ, particularly in cases of surrender, as this is where the consequences of the Polish rule of law crisis have become particularly apparent.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">In 'Celmer' the ECJ instructed the national courts to make a multi-layered assessment in surrender cases. The executing authority must determine, specifically and precisely, whether there are substantial grounds for believing that a person will run a real risk if he is surrendered to a Member State. The Court does so on account of systemic or generalised deficiencies of the independence of the issuing Member State’s judiciary, having regard to his or her personal situation, as well as to the nature of the offence in question, and the factual context, and – this is remarkable - in the light of the information provided by the issuing Member State.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">The court sets the bar very high in Celmer. Only to a very limited extent can an executing authority refuse to execute an EAW. In practice, requests for surrender from Poland are rarely refused; I only know of one case in my country. There is widespread concern, also among judges, that the Celmer test falls short.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">The Court ‘responded’ to these concerns last year but not to everyone's satisfaction. It ruled that even in the case of established systemic shortcomings, a concrete assessment of the case is necessary. Such an assessment should not assume that there are substantial grounds for believing that a person would face a real risk of not receiving a fair trial following his surrender. (<a href="https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=235719&pageIndex=0&doclang=EN&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=19768177">Joined Cases C-354/20 PPU and C-412/20 PPU</a>).</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">In light of the strong position the ECJ takes on surrender (to Poland), the <a href="https://lovdata.no/dokument/TRSTR/avgjorelse/tves-2021-144871?q=TVES-2021-144871">recent decision of the Vestfold District Court</a> in Norway is worth noting. The court refused surrender in that case on the grounds of general deficiencies in judicial independence in Poland. The Norwegian court adapted the Celmer test in that "the greater the general risk of a breach, the less specific grounds for a violation of the right to a fair trial should be required in the particular case".</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><div>According to the Norwegian court, the ECJ does not leave the national court sufficient discretion to provide effective legal protection in surrender cases; therefore, the Court's strict line is adjusted to a more realistic approach of a "real risk" of an unfair trial. The Vestfold judge’s decision has been appealed in Norway. But it is certainly not the first time that a national court has disagreed with the ECJ on the level of legal protection in human rights matters.</div><div><br /></div></div><div style="text-align: justify;">It goes without saying that the Vestfold judge goes much further than the ECJ and that his ruling is, to put it mildly, not even in the spirit of the ECJ. But in its defence I would like to point out that also new preliminary questions from the <a href="https://curia.europa.eu/juris/documents.jsf?oqp=&for=&mat=or&lgrec=en&jge=&td=%3BALL&jur=C%2CT%2CF&num=C-480%252F21&page=1&dates=&pcs=Oor&lg=&pro=&nat=or&cit=none%252CC%252CCJ%252CR%252C2008E%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252Ctrue%252Cfalse%252Cfalse&language=en&avg=&cid=5674933">Irish Supreme Court</a> and the Court of Amsterdam are pending before the ECJ. In those cases, too, the question is essentially whether the shortcomings of the Polish judiciary are such that they are in themselves sufficient to constitute a real risk to the right to a fair trial.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">It is important to point out here that a difference of opinion between judges is not in itself a cause for concern. On the contrary, I would call it a valuable feature of jurisprudence. Let us not forget that in many Member States the development of law is often initiated by lower judges. A reasoned dissent from a first instance court and the subsequent reconsideration by a higher court have an intrinsic value for the administration of justice. In this way, the law remains a living constitution.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">In this connection, there is often talk of the famous 'dialogue' between judges at European and national level, but on closer inspection it is not yet very substantial. The preliminary ruling procedure is not in itself a dialogue if it is limited to a Q&A format. A real dialogue between courts presupposes reciprocity and requires a serious exchange of arguments, with a willingness not only to listen to each other but also to change position if necessary, on the basis of reasonableness and preferably conviction.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">However, we have to conclude that this dialogue between judges, which should lead to progressive insight in surrender cases, does not function well. Exemplary is the fact that some national surrender judges do not find sufficient resonance with the ECJ on the workability of its jurisprudence. If true this is a serious matter. When signals come from member states that the ECJ provides insufficient guidance for effective legal protection and when its jurisprudence is called 'unrealistic', the Court cannot let this pass without providing a convincing counter argument.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> </span><b style="color: #ffa400; font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><b>How about us, national courts?</b></div></b><span style="font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Let us not forget that dialogue with the ECJ also serves a legitimate self-interest of national courts. Involvement and responsibility in the development of the Court's jurisprudence also contributes to the credibility of judges at the national level and strengthens public confidence in judicial fairness and justice. After all, it is the national judges who have to apply European law as interpreted by the ECJ in concrete cases. This is sometimes not an easy task. For many in the Member States, it is difficult to grasp how a systemic weakness in another country's legal system can be 'remedied' in an individual case, under the Celmer test, by reassuring statements from authorities in that country who are themselves part of the problem. Justice should not demand the utmost of people's imagination.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Admittedly, the input of national judges into this dialogue is still very limited. That is a shortcoming and we need to change it. With an anticipated further integration of the Member States into the EU, the ECJ will have to rule much more than before on fundamental shortcomings in one of the Member States. In this respect, the ECJ cannot do without the critical input of national courts. If only for the sake of its legitimacy and the cooperation at national level that it needs. Therefore, dissent from the national courts should be valued positively and not considered too easily as rebellion or disobedience. This puts great responsibilities on the shoulders of national judges. They will have to develop a proactive and strategic attitude in order to contribute effectively to the development of European law.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Meanwhile, the ECJ is not to be envied in the role it has to play. It is quite understandable that it does not want to be tempted, as a judicial authority, to make a general political judgment on the rule of law in Poland. After all, a crisis of the rule of law in a Member State is essentially a political issue for the EU, not a legal problem to be solved first and foremost by judges, insofar as there is a role for judges here. The Court would certainly be stronger if the political European institutions not only spoke out strongly against violations in the Member States, but also took full responsibility for acting accordingly and effectively.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><div>The crisis of the rule of law in Poland has led to a flood of preliminary references and cases before the European courts. The 'juridification' of the political problem with Poland plays into the hands of the Polish Government and is being misused as a negotiating tactic, leading to further destabilisation of the EU. The mere fact that these cases are 'sub iudice' should not become a false argument for European politicians to further postpone necessary decisions in the current crisis.</div><div><br /></div></div><b><div style="text-align: justify;"><b><span style="color: #ffa400;">Additional findings in the ECJ case law</span></b></div></b><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">If I may, I would like to make a last comment on so-called additional findings of the ECJ case law. This year there were elections in the Netherlands after the government fell over serious and systematic shortcomings in the protection of individual rights in the so-called Childcare allowance case. As a result, the Lower House took the remarkable step of asking for the first time the Venice Commission for an opinion on the rule of law in my country. And although the Venice Commission recently <a href="https://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2021)031-e">concluded</a> that the Netherlands is a well-functioning state with strong safeguards for the rule of law, it did find reason to make urgent recommendations that affect all branches of government. Also, where the proper functioning of the courts is concerned.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">This example made me wonder whether the case law of the Court of Justice not only gives guidance to the courts of the Member States, but also has beneficial effects on a meta-level. The current crisis of the rule of law - and the reaction to it by the courts in Europe - make a moral appeal to all Member States and encourage them to carry out self-evaluation, even if there is no immediate cause for concern. After all, why should what is currently happening in Poland not also be happening here? The case law of the Courts is particularly useful for a regular health check of everyone's legal system.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><b><div style="text-align: justify;"><b><i><span style="color: #ffa400;">Sentimento do mundo</span></i></b></div></b><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">I must have used up the speaking time that the Chair so generously granted me by now. But allow me to make a concluding remark. In 1940, the famous Brazilian poet <a href="http://www.metavest.com.br/livros/O-Sentimento-do-Mundo.pdf">Carlos Drummond de Andrade</a> expressed his deepest concern and anxiety about what awaited him in the coming years. I realize that my reflections today, on the fragility of our legal systems, may have the same sad effect on you. But do not let my Sentimento do Mundo leave you with a gloomy outlook for the future.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">For the inherent fragility of the legal system should not be confused with weakness. The sensation of vulnerability serves a purpose. It warns us of nearing danger, it defines what is essential, it encourages us to choose which side we are on, and it unites in times of crisis. The courts must protect the rights of the individual; the European political institutions must lead the community to a secure future. Let us respect their responsibilities, and above all, encourage them to put words into action.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">What I find heartening and reassuring today is that in the current crisis almost the entire European community is speaking out fearlessly about the protection of human rights. That is why I am tempted to read Carlos de Andrades' <a href="https://www.youtube.com/watch?v=Z811RN00bCc">poem</a>, in a spirit that may not quite reflect his sad feelings at the time. But why couldn't a poem, like the law, be a living document and help us move forward? After all, "two hands and the sense of the world" (as the poem reads) may not seem much, but it is certainly a good start to building Europe's promising future. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Thank you very much for your time and your kind attention.</div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><br /></span></div><div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;"><br /></span></div><span style="font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_ednref1">[i]</a> Rule of Law in Europe Conference - Lisbon 2021 - organised by the Lisbon School of Law of the Universidade Católica Portuguesa and MEDEL (Magistrats Européens pour la Démocratie et les Libertés).</div><div style="text-align: justify;"><a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_ednref2">[ii]</a> I will not turn a blind eye to those Polish officials pointing out at the German Constitutional Court in Karlsruhe, that ruled in 2020 that the ECJ had acted beyond its competence in a case relating to the European Central Bank. It is true that the European Commission took legal action in June against Germany. But unlike the Polish government claims, the German court was not challenging the supremacy of the law or the court. What it did was questioning the way the ECJ had applied EU law. I will not take a stance on this matter, since it requires extensive reflection, but in my view this subject can legitimately be debated within the boundaries of existing European case law.</div><div style="text-align: justify;"><a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_ednref3">[iii]</a> Also see judgment in <a href="https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2021-11/cp210204en.pdf">Joined Cases C-748/19 to C-754/19</a>: EU law precludes the regime in force in Poland which permits the Minister for Justice to second judges to higher criminal courts; secondments which that minister – who is also the Public Prosecutor General – may terminate at any time without stating reasons.</div><div style="text-align: justify;"><a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_ednref4">[iv]</a> First in its <a href="http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-210065">Xero Flor</a>[iv] judgment, on the composition of the Polish Constitutional Tribunal, then in its <a href="http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-210693">Broda</a> ruling, on the premature termination of Polish court (vice) presidents. In the Reczkowicz case the court found, together with the ECJ, that the Polish Disciplinary Chamber did not meet the standard of a “court established by law”[iv], and in its <a href="https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-213200">Dolinska</a> judgment it recently urged Poland (again) to take rapid action to resolve the lack of independence of the National Council of the Judiciary.</div><div style="text-align: justify;"><a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_ednref5"></a><a href="file://zmpfs052.rechtspraak.minjus.nl/homedir$/WerM0/Mijn%20Documenten/Artikelen,%20lezingen%20en%20colleges/Lezingen/Lissabon%209%20december%202021d.docx#_ednref5">[v]</a> Communicated cases <a href="https://emea01.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fhudoc.echr.coe.int%2Feng%3Fi%3D001-204784&data=04%7C01%7C%7C2affd32a6ea74db4d15f08d9b32809bf%7C84df9e7fe9f640afb435aaaaaaaaaaaa%7C1%7C0%7C637737806812901153%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000&sdata=0%2FD%2FAw8fyoj5yCiofqomGwjEhoU%2BOC373lZDpx38fZM%3D&reserved=0">Tuleya 1</a>, <a href="https://emea01.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fhudoc.echr.coe.int%2Feng%3Fi%3D001-211374&data=04%7C01%7C%7C2affd32a6ea74db4d15f08d9b32809bf%7C84df9e7fe9f640afb435aaaaaaaaaaaa%7C1%7C0%7C637737806812911111%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000&sdata=ih5EGl4%2FQuwYRXTMwir73IZCE8aoc6h%2Bjsbk9VcQOUw%3D&reserved=0">Tuleya 2</a>, <a href="https://emea01.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fhudoc.echr.coe.int%2Feng%3Fi%3D001-210091&data=04%7C01%7C%7C2affd32a6ea74db4d15f08d9b32809bf%7C84df9e7fe9f640afb435aaaaaaaaaaaa%7C1%7C0%7C637737806812911111%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000&sdata=1e613xXPPCYnMgkK8ZWmSLG32ZybBJKwMLJPTZFygoo%3D&reserved=0">Brodowiak and Krzysztof Dzus</a>, <a href="https://emea01.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fhudoc.echr.coe.int%2Feng%3Fi%3D001-210092&data=04%7C01%7C%7C2affd32a6ea74db4d15f08d9b32809bf%7C84df9e7fe9f640afb435aaaaaaaaaaaa%7C1%7C0%7C637737806812911111%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000&sdata=sYFydmOKESNOq23cSkjw0Knn9oQzwpEXHzMvwlAgaVc%3D&reserved=0">Bilínski, </a><a href="https://emea01.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fhudoc.echr.coe.int%2Feng%3Fi%3D001-210093&data=04%7C01%7C%7C2affd32a6ea74db4d15f08d9b32809bf%7C84df9e7fe9f640afb435aaaaaaaaaaaa%7C1%7C0%7C637737806812921068%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000&sdata=NsEtsEC7dOKhpIaAQXcPhZ9KuCKlJFnmsIib%2BWxMFP4%3D&reserved=0">Pionka</a>, <a href="https://emea01.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fhudoc.echr.coe.int%2Feng%3Fi%3D001-209111&data=04%7C01%7C%7C2affd32a6ea74db4d15f08d9b32809bf%7C84df9e7fe9f640afb435aaaaaaaaaaaa%7C1%7C0%7C637737806812921068%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000&sdata=ppdcysiPRkcCvKPzovYIBuDKvKdSyFTlZQtEHSoRAcs%3D&reserved=0">Kielb</a>, <a href="https://emea01.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fhudoc.echr.coe.int%2Feng%3Fi%3D001-202650&data=04%7C01%7C%7C2affd32a6ea74db4d15f08d9b32809bf%7C84df9e7fe9f640afb435aaaaaaaaaaaa%7C1%7C0%7C637737806812931032%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000&sdata=JrX%2BsmWwq1eL4Mw9ICr1E%2FzpFEQHaixSM5RlAZj7XVc%3D&reserved=0">Żurek v. Poland</a>, <a href="https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-194853">Grzeda</a>, <a href="https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-207116">Advance Pharma SP. Z.O.O.</a></div></span><span style="font-family: arial;"><div style="text-align: justify;"><div><div id="edn5">
</div>
</div></div></span><div style="mso-element: endnote-list;"><div id="edn5" style="mso-element: endnote;">
</div>
</div></div>european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-12743379437264047362021-02-09T16:14:00.007+01:002021-02-09T19:52:58.459+01:00Luizen als kamelen - over het arrest Keskin t. Nederland<p style="text-align: center;"><br /></p><p style="text-align: center;"> <a href="https://1.bp.blogspot.com/-ARLsAEYnAXA/YCJxge60IZI/AAAAAAAADu8/_uA9Q-vvTCEgKdO_IG11SRFsuPm0x6AagCLcBGAsYHQ/s1280/Kameel.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="700" data-original-width="1280" height="219" src="https://1.bp.blogspot.com/-ARLsAEYnAXA/YCJxge60IZI/AAAAAAAADu8/_uA9Q-vvTCEgKdO_IG11SRFsuPm0x6AagCLcBGAsYHQ/w400-h219/Kameel.jpg" width="400" /></a></p><p><br /><br /></p><div style="text-align: justify;">Zuinigheid met vlijt, bouwt huizen als kastelen. (‘En wie zich niet goed wast, krijgt luizen als kamelen.’) Die volkswijsheid lijkt tot beleid in onze strafrechtspleging te zijn verheven. Door ons dossierproces – het meeste gaat van papier op zitting, zeker in appel - steekt de Nederlandse rechtspraak ongunstig af ten opzichte van landen waar wèl sprake is van een onmiddellijk strafproces. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Een goed voorbeeld is het oproepen en horen van getuigen door de verdediging. Dat wij met het horen van getuigen op zitting niet vooraan lopen in Europa wisten we al. Dat wij daar ‘iets mee moesten’ was al duidelijk na de uitspraken Al Khawaja en Tahery t. VK (2011) en Schatschaschwili t. Duitsland (2015) van het EHRM. Mede naar aanleiding daarvan wees de Hoge Raad in 2014 en 2017 zijn (overzichts)arresten over het oproepen en horen van getuigen.<a href="https://www.blogger.com/#">[1]</a> Maar met zijn uitspraak in <a href="https://www.blogger.com/#">Keskin t. Nederland</a><a href="https://www.blogger.com/#">[2]</a> van 19 januari jl. maakt het EHRM duidelijk dat Nederlandse strafrechters nog steeds te scherp aan de wind zeilen. Voor het oproepen van getuigen à charge geldt volgens het EHRM de presumptie van verdedigingsbelang. Een nadere onderbouwing van zo’n verzoek lijkt, anders dan de Hoge Raad eist, niet nodig.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Zeker zo interessant als het arrest-Keskin zelf, is de reflex van de Nederlandse strafrechtspraak. Rechters turen op het arrest en draaien het drie keer om. Want wat zegt het Hof <i>precies</i>? Zit er écht wel zoveel licht tussen de jurisprudentie van de Hoge Raad en die van het EHRM? En als dat al zo is, welke gevolgen moeten wij daaraan verbinden? Immers, het Europese Hof hanteert onder de streep de regel dat de <i>proceedings as a whole</i> in een lidstaat eerlijk moeten verlopen. Die <i>overall fairness</i> kan betekenen dat het niet zo’n vaart hoeft te lopen met Keskin. Een getuige meer of minder hoeft een strafzaak misschien niet ‘te breken’, zolang er maar genoeg ‘overblijft’ voor een veroordeling. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Met andere woorden, zo <i>hoort </i>men sommigen denken, als wij Keskin nu al te ruim opvatten, dan kunnen de gevolgen weleens ‘rampzalig’ zijn. Omdat in dat geval, veel vaker dan nu het geval is, getuigen à charge door de rechter- of raadsheer-commissaris, of ter zitting, ‘onnodig’ gehoord gaan worden. En dat komt het toch al krappe budget van de rechtspraak en de zorgelijke doorloopsnelheid van strafzaken niet ten goede. Kortom, overdaad schaadt en middelmaat baat. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">De situatie in Keskin doet denken aan die in 2008, toen het EHRM in de zaken Salduz t. Turkije<a href="https://www.blogger.com/#">[3]</a> en Panovits t. Cyprus<a href="https://www.blogger.com/#">[4]</a> besliste dat het recht op een eerlijk proces alleen dan effectief wordt verwezenlijkt, indien als uitgangspunt geldt dat toegang tot een advocaat wordt verleend vanaf de eerste ondervraging als verdachte bij de politie, tenzij wordt aangetoond dat er in de bijzondere omstandigheden van het geval dwingende omstandigheden zijn die dit recht beperken. Maar ook toen was de vraag wat Salduz ècht voor Nederland betekende. Had de aangehouden verdachte recht op de fysieke aanwezigheid van zijn advocaat, of was een kort telefoontje ook genoeg? Juristen hebben er als Schriftgeleerden járen over gepraat, geschreven, gepleit en geoordeeld, totdat de Hoge Raad in 2015 de regels betreffende het recht op rechtsbijstand aanscherpte<a href="https://www.blogger.com/#">[5]</a>, iets wat ook (en misschien wel veel méér) op de weg van de wetgever had gelegen. <i>Nederland </i>was immers veroordeeld, niet de Nederlandse <i>rechter</i>. Zo lang als bij Salduz hoeft het deze keer niet te duren. Advocaat-Generaal Paridaens zag op 2 februari jl al kans om ‘Keskin’ mee te nemen in een conclusie.<a href="https://www.blogger.com/#">[6]</a> </div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Dat Keskin bij ons wèl nieuws is en in het buitenland niet, wil wel wat zeggen. Want wie in Straatsburg door het (toch vrij dikke) ijs zakt, heeft als lidstaat bepaald iets uit te leggen aan de internationale gemeenschap. Het EVRM garandeert immers niet méér dan een minimumgrens van mensenrechtenbescherming. Het besef dat <i>wijzelf </i>(en niet het EHRM) een verantwoordelijkheid hebben om ons eerlijk proces vorm te geven, ontbreekt kennelijk. De juiste vraag is niet: wat moeten we van Europa, maar waarom is onze <i>nationale </i>grondrechtenbescherming niet op orde? </div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Wie scherp aan de wind zeilt, moet dus niet verbaasd zijn als het schip een keer omslaat. Zorgelijker is dat een nat pak ons zeevaarders niet lijkt te deren. Nederlanders wachten graag af, als stoute jongetjes in de klas, totdat zij strafregels in hun wetboeken moeten schrijven. Een veroordeling in Straatsburg lijkt een ingecalculeerd risico, dat loont totdat het misgaat. Want intussen doen 2400 rechters in dit land toch maar mooi 1,5 miljoen zaken per jaar op een koopje af.<a href="https://www.blogger.com/#">[7]</a> </div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">En zo is het wachten op nieuwe veroordelingen uit Straatsburg. Denk ook eens aan onze praktijk van het ‘opnieuw aanvangen’ van het onderzoek, nadat een zaak eerder ter zitting is aangehouden, of het (weliswaar met toestemming) ‘doorgaan in de stand waarin het onderzoek zich op de vorige zitting bevond’. <i>Drie, vier, vijf </i>nieuwe rechtercombinaties in één zaak zijn bij ons geen uitzondering. Zeer efficiënt. Óók om van strafrechters af te komen, als iemand er kwaad mee zou willen doen. Laten we de Poolse en Hongaarse justitie maar niet op ideeën brengen. ‘Zaakstoedeling’ is immers geen managementtool, maar een waarborg om een eerlijk en transparant proces te garanderen. Ook daar gaan wij mogelijk een nat pak halen.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Keskin gaat daarom niet alleen over getuigen in het strafproces, maar ook over onze VOC-mentaliteit. En het laat weer eens zien hoezeer ons straf(proces)recht een constitutionele dimensie mist. Nederlandse strafrechters hebben in situaties als deze kennelijk geen ander kompas dan de rechtspraak van het EHRM. Zij kunnen niet terugvallen op een nationaal grondrechtendiscours. Vergeet ook niet dat het recht op een eerlijk (straf)proces nog steeds<a href="https://www.blogger.com/#">[8]</a> ontbreekt in onze Grondwet. Een Grondwet bovendien die, als gevolg van het toetsingsverbod en het strafrechtelijk legaliteitsbeginsel, toch al weinig betekenis kan hebben voor het strafproces. In de landen om ons heen zou Keskin vooral voer voor staatsrechtjuristen zijn. Terecht. Want wie graag het vingertje heft over rechtsstaatschendingen in het buitenland, zou eerst wat meer werk van zijn eigen grondwet en grondrechten mogen maken. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Marc de Werd is senior-raadsheer in het gerechtshof Amsterdam en hoogleraar rechtspleging bij het Amsterdam Centre on the Legal Professions and Access to Justice van de UvA</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><a href="https://www.blogger.com/#">[1]</a> Zie arresten van 1 juli 2014, <a href="https://www.blogger.com/#">ECLI:NL:HR:2014:1496, NJ 2014/441</a> en 4 juli 2017, ECLI:NL:HR:2017:1015. </div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><a href="https://www.blogger.com/#">[2]</a> EHRM, arrest van 19 januari 2021, <a href="https://www.blogger.com/#">ECLI:CE:ECHR:2021:0119JUD000220516</a>. </div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><a href="https://www.blogger.com/#">[3]</a> Arrest van 27 november 2008 <a href="https://www.blogger.com/#">ECLI:NL:XX:2008:BH0402</a>. </div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><a href="https://www.blogger.com/#">[4]</a> Arrest van 11 december 2008 <a href="https://www.blogger.com/#">ECLI:NL:XX:2008:BH0404</a>. </div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><a href="https://www.blogger.com/#">[5]</a> Arrest van 22 december 2015, <a href="https://www.blogger.com/#">ECLI:NL:HR:2015:3608</a>. </div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><a href="https://www.blogger.com/#">[6]</a> Conclusie 2 februari 2021<a href="https://www.blogger.com/#">, ECLI:NL:PHR:2021:91</a>. </div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><a href="https://www.blogger.com/#">[7]</a> Zie <a href="https://www.blogger.com/#">European judicial systems - CEPEJ Evaluation report - 2020 Evaluation cycle</a>, gepubliceerd 22 oktober 2020. </div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><a href="https://www.blogger.com/#"></a><a href="https://www.blogger.com/#">[8]</a> Toegegeven, niet lang meer, want een grondwetswijziging van die strekking ligt in tweede lezing klaar om na de verkiezingen te worden aangenomen. Zie Stb. 2018, <span style="color: #eeeeee; font-size: 9pt; text-align: justify;">88.</span></div><p></p><div style="mso-element: footnote-list;"><!--[if !supportFootnotes]--></div><p></p>european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-17889499385899753652021-01-19T17:52:00.075+01:002021-01-22T11:08:08.892+01:00The rise of European Judges’ Solidarność <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-mx--cUlvDEE/YAcKzgF8DuI/AAAAAAAADt4/DYiHpR66dscLRTVC4suy4yamhd_5gKdJgCLcBGAsYHQ/s2048/Polen%2Bdemo.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1066" data-original-width="2048" height="209" src="https://1.bp.blogspot.com/-mx--cUlvDEE/YAcKzgF8DuI/AAAAAAAADt4/DYiHpR66dscLRTVC4suy4yamhd_5gKdJgCLcBGAsYHQ/w400-h209/Polen%2Bdemo.jpg" width="400" /></a></div><div><br /></div><div style="text-align: center;"><span style="font-size: x-small;">(Solidarity with Igor Tuleya. Amsterdam Court of Appeal, 6 June 2020) </span></div><div style="text-align: center;"><br /></div><br /><blockquote style="text-align: justify;"><span style="color: #ffa400;"><i>"In hindsight the Silent March in Warsaw was no coincidence. It is also safe to say that the March was inevitable in the light of modern European history. The March was the culmination of a deeply felt concern of judges in Europe about the rapid and dangerous decline of the rule of law in Europe that needs a strong signal to the EU institutions. This clear and present danger justified judges to take part in a public protest, even when it needed the very unusual step to travel abroad, armed with their robes." </i><div><br style="color: black;" /></div></span></blockquote><div style="text-align: justify;">Presentation for IUSTITIA Webinar: <a href="https://www.iustitia.pl/en/activity/conferences/4082-the-judiciary-possible-ways-of-development-march-of-a-thousand-gown-a-year-later-c-e-t-warsaw-time-january-18-2021">The judiciary: possible ways of development - March of a Thousand Gowns a year later</a>, January 18, 2021</div><div><div><span><a name='more'></a></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div><div style="text-align: justify;">Dear colleagues, I am very proud to join you in this conference and to be in such great and distinguished company tonight. I don’t think (m)any of us can imagine what it really means to be a judge in Poland in a hostile environment. What it means to be exposed to harassment from a government that in fact should protect its judiciary. The stress must be unbearable for all of you from time to time. And the impact of this witch-hunt on your private and family lives must be terrible. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div></div><div><div style="text-align: justify;">I have been asked to speak a few words tonight about the meaning of solidarity amongst judges in Europe. I will of course happily comply with your request. One year ago the unprecedented March of 1000 Robes took place in the streets of Warsaw. Judges from 24 countries joined the March, supporting Polish judges, lawyers and the entire Polish society. Many of you now present joined the Silent March last year. And from now on 11 January celebrates Judges’ Solidarity Day.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">I have wondered why the solidarity expressed in the Silent March last year was so important. In social sciences solidarity always serves a purpose. Solidarity creates an awareness of shared interests and sympathies. Solidarity builds social cohesion when there is a need for. It reminds us of the unity that is needed in times of crisis. Whether it is during wars, famines or natural disasters. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Judicial independence has never been self-evident. What we now see in many democratic nations is that the judiciary falls into somewhat of a paradox. Judges serve as a crucial check on the executive and legislative branches. But at the same time judges must rely, to an extent, on the respect of those branches to retain their independence. This really is not a new discovery. Judges are - as Alexander Hamilton wrote in 1788 – ‘the least dangerous branch of government’. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">The crisis in Poland emphasizes both the importance and the fragility of the judicial branch. Since WW2, more than ever before, judicial independence in Western-Europe is in serious danger. Populism has had great corrupting effect on international society in the last decade. It poses a serious threat to democracy and the judiciary. Not only in Poland and Hungary but also in my country, the Netherlands. </div></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">It is only now that the people at large all over the world slowly begin to see the evil of deliberate disinformation, the war on truth, the danger of fact-free opinions, the abuse of power, lawlessness and cynicism. President Trump may be leaving office soon, but the impact of 'trumpism' is still very much part of this world. The storming of the Capitol in Washington may not be the end of the Trump-era, it may just as well be the start of a civil war. </div><div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Therefore, from an ethical standpoint the Silent March served not only for supporting our Polish colleagues. More importantly it served to protect shared European values. It unites European judges in the struggle for the protection of the rule of law and the basic principles of democracy that are a cornerstone of the Union. As the EU is a value society it is our great duty to uphold the principles of democracy and the freedom of citizens and societies.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">If judicial independence is threatened, or attacked, judges have a constitutional duty to defend their position fearlessly. These responsibilities have been explicitly affirmed by the Strasbourg Court of Human Rights in its case law, and by the <a href="https://rm.coe.int/16807481a1">Consultative Council of European Judges</a> of the Council of Europe. Especially in the European Union the protection of these values should not be limited to national boundaries. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">In hindsight the Silent March in Warsaw was no coincidence. And it is also safe to say that the March was inevitable in the light of modern European history. The March was the culmination of a deeply felt concern of judges in Europe about the rapid and dangerous decline of the rule of law in Europe that needs a strong signal to the EU institutions. This clear and present danger justified judges to take part in a public protest, even when it needed the very unusual step to travel abroad, armed with their robes. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Dear friends, let us look forward now. Poland’s story is also our story. It is not only a <a href="https://judicature.duke.edu/articles/the-collapse-of-judicial-independence-in-poland-a-cautionary-tale/">cautionary tale</a> But also a tale of hope. While the Law and Justice party in Poland has undermined the integrity of the justice system in Poland, advocates of an independent judiciary have refused to back down. The ruling party faces opponents from within Poland’s borders and from without. The backlash that the party has received shows that the third branch still has plenty of supporters in Poland and throughout Europe. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">It is crucial that we now maintain this positive momentum, and that we secure the solidarity we European judges just found. Therefore, I very much hope that today will be the start of a long-term cooperation between judges all over Europe. I thank you very much for your time and kind attention. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Prof. dr. Marc de Werd – senior justice at the Court of Appeal of Amsterdam in the Netherlands – member of the Consultative Council of European Judges CCEJ/CCJE </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div></div><span><!--more--></span></div></div>european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-87948200417124223742020-06-10T19:19:00.001+02:002020-06-10T19:22:57.354+02:00Anderhalvemeter rechtspraak<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-42xVPOEE_lk/XuEV7cRjXXI/AAAAAAAADns/k8hc9vGjTFgm1lVeS0Via6pH5R5zIdt3wCLcBGAsYHQ/s1600/C31DB03A-259E-4F50-95E0-E0D8D49BF34A.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="1600" height="240" src="https://1.bp.blogspot.com/-42xVPOEE_lk/XuEV7cRjXXI/AAAAAAAADns/k8hc9vGjTFgm1lVeS0Via6pH5R5zIdt3wCLcBGAsYHQ/s320/C31DB03A-259E-4F50-95E0-E0D8D49BF34A.jpeg" width="320" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">Afgelopen jaar behandelden bijna 2.500 rechters en raadsheren - ondersteund door ruim 8000 rechtspraakmedewerkers - 1,54 miljoen rechtszaken (</span><a href="https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Raad-voor-de-rechtspraak/Nieuws/Paginas/Vorig-jaar-anderhalf-miljoen-rechtszaken-behandeld.aspx" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">Jaarverslag 2019</a><span style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">). Het aantal afgehandelde zaken was in 2019 bijna gelijk aan het aantal zaken dat binnenkwam. De inspanningen van de organisatie om de doorloopsnelheid van zaken te verkorten werpen hun vruchten af. Maar of de rechtspraak ook dit jaar zulke mooie cijfers gaat halen is nog maar de vraag. De coronacrisis raakt ook de rechtspraak.</span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://www.montesquieu-instituut.nl/id/vl82hk631xr3/nieuws/anderhalve_meter_rechtspraak"></a><a href="https://www.montesquieu-instituut.nl/id/vl82hk631xr3/nieuws/anderhalve_meter_rechtspraak">Lees verder</a></div>
</span></div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-22478592475319258302020-05-19T18:45:00.002+02:002020-05-20T10:51:21.526+02:00Don’t miss 29 May: ECtHR president Spano on The Principle of Judicial Independence and the Democratic Virtues of Human Rights Law<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-ule3zs-jPcI/XsTvbz0hZ1I/AAAAAAAADmU/9K2h6xKMu7gzsruMa1Rhk-vcNQ2MJkhpgCLcBGAsYHQ/s1600/President_Spano_Elected_M.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="133" data-original-width="200" height="212" src="https://1.bp.blogspot.com/-ule3zs-jPcI/XsTvbz0hZ1I/AAAAAAAADmU/9K2h6xKMu7gzsruMa1Rhk-vcNQ2MJkhpgCLcBGAsYHQ/s320/President_Spano_Elected_M.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">On friday the 29th President of the European Court of Human Rights, Judge <a href="https://echr.coe.int/Pages/home.aspx?p=court/president&c=#newComponent_1346152584402_pointer">Robert Spano</a> will speak about "The Principle of Judicial Independence and the Democratic Virtues of Human Rights Law." The talk will be followed by questions from the online audience, chaired by iCourts Director, Professor Mikael Rask Madsen. <a href="https://jura.ku.dk/icourts/calendar/2020/judicial-independence-online-public-talk-by-robert-spano/">The live stream will be freely accessible (no registration required) and will take place May 29th at 14:00 CET. </a></span></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-82968428532382953932020-05-13T18:54:00.000+02:002020-05-14T20:44:12.483+02:00De ontdekking van het staatsrecht<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-U75nju6sUAI/XrziwOCZxgI/AAAAAAAADl8/fqakp-CGADwEngRY7enJak83nY7HpAHUgCLcBGAsYHQ/s1600/6F5C4F7F-7CF8-453A-91CF-077D557C8642.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="213" data-original-width="320" height="213" src="https://1.bp.blogspot.com/-U75nju6sUAI/XrziwOCZxgI/AAAAAAAADl8/fqakp-CGADwEngRY7enJak83nY7HpAHUgCLcBGAsYHQ/s320/6F5C4F7F-7CF8-453A-91CF-077D557C8642.jpeg" width="320" /></a></div>
<br /></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Deze tekst, bedoeld
als voordracht bij de presentatie van het jaarverslag 2019 van de Raad van
State op 8 april 2020 is, wegens afgelasting van de bijeenkomst in verband met
het Coronavirus, niet uitgesproken. De bijdrage zal op een later moment samen met andere bijdragen door de Raad van State worden gepubliceerd. De auteur, Marc de Werd, is senior
raadsheer in het gerechtshof Amsterdam, hoogleraar Rechtspleging aan de UvA en
lid van de Consultative Council of European Judges van de Raad van Europa. </span></i></span><br />
<br /></div>
<a name='more'></a><br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Dames en
heren,</span></span><br />
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial";"><br /></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Graag dank
ik u voor de gelegenheid om samen met u stil te staan bij het uitkomen van het </span><a href="https://www.raadvanstate.nl/@121034/raad-van-state-jaarverslag-2019/"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">jaarverslag
2019</span></a><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">. Traditioneel lichten deze bijeenkomsten een belangrijk
staatsrechtelijk thema uit. Dit jaar gaat de Raad van State nader in op de
werking van de democratische rechtsstaat en het evenwicht tussen de
instituties. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Het
jaarverslag doet twee interessante constateringen. Allereerst dat de Grondwet
‘binnen de Nederlandse democratische rechtsstaat niet sterk op de voorgrond
[treedt] als basis voor die kennis. Het ‘constitutionele leven’ speelt zich
vaak af buiten de geschreven Grondwet om.’ En vervolgens stelt het jaarverslag
vast – het één lijkt met het ander samen te hangen – dat ‘voor het
constitutionele erfgoed in het publieke debat in Nederland van oudsher weinig
aandacht is. (-) Als deze aandacht meer structureel zou worden, dan zou dat het
debat kunnen verrijken en kunnen bijdragen aan de kwaliteit en de
meningsvorming binnen de democratische rechtsstaat.’ </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Deze oproep
voor meer aandacht voor het staatsrecht in het maatschappelijk debat en tussen
de staatsinstellingen spreekt mij aan. Dat zal u misschien verbazen van een
rechter, een <i>strafrechter</i> nog wel. Maar als rechtspracticus ervaar ik de
afwezigheid van de ordenende taak van het staatsrecht in de rechtspraak als een
gemis. De paradox van internationalisering en europeanisering is dat de
noodzaak voor een plaatsbepaling van de rechter ten opzichte van de nationale staatsmachten
juist groter is geworden. Het is niet voor niets dat de rechterlijke uitspraken,
die nu het meest gekritiseerd worden in de publieke opinie, juist
grensoverschrijdende kwesties zijn, met name over het milieu en het
klimaat. De Afdeling bestuursrechtspraak van uw college heeft afgelopen jaar belangrijke
uitspraken gedaan in de zogenaamde </span><a href="https://www.raadvanstate.nl/programma-aanpak/"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Stikstofzaken</span></a><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
en het </span><a href="https://www.rechtspraak.nl/Bekende-rechtszaken/klimaatzaak-urgenda"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Urgenda-arrest
van de Hoge Raad</span></a><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> verwierf internationale bekendheid. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">De staatsrechtelijke
vraag is op dit moment niet zozeer of rechters <i>formeel</i> bevoegd tot
beslissen zijn, maar <i style="mso-bidi-font-style: normal;">hoe</i> rechters van
die bevoegdheden gebruik maken, gelet op de plaats die zij innemen in het
staatsbestel. Ik meen – maar daarmee loop ik vooruit op mijn conclusie – dat <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>rechters ten onrechte dat debat onvoldoende
met elkaar en met de samenleving voeren. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Europees vraagstuk</span></b><br />
<strong><span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></strong></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Ik wil
allereerst benadrukken dat het thema evenwicht in de rechtsstaat niet alleen
actueel is in Nederland. In 2015 bracht de <u><a href="https://www.coe.int/en/web/ccje/about-the-ccje">Consultative Council of
European Judges</a></u> (kortweg CCJE) <u><a href="https://rm.coe.int/16807481a1">Opinie 18</a></u> uit. Dit advies
aan het Comité van Ministers van de Raad van Europa gaat over de
spanningsverhouding tussen de rechterlijke macht en de twee andere
staatsmachten. De CCJE is het enige orgaan van een verdragsorganisatie dat
uitsluitend is samengesteld uit rechters, in dit geval van 47 Europese
lidstaten. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">In de
analyse van de CCJE uit 2015 – toen nog voorgezeten door mijn voorganger in de
CCJE Bart van Lierop - wordt een analyse gemaakt die vrijwel naadloos past op
die in uw jaarverslag. Geconstateerd wordt dat de staatsmachten elkaar
verdringen op het constitutionele toneel. De verwachtingen van burgers van de
overheid zijn torenhoog, en de actieve rol van de executieve gaat ten koste van
de controlerende rol van het parlement. Ook in Europees verband wordt dit
fenomeen de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">duas politica</i> genoemd. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br />
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
De dominante rol van het bestuur heeft ook elders geleid tot een grotere vraag
naar rechtsbescherming tegen de overheid. Dit brengt de rechter in een spagaat.
Enerzijds moet de rechter ten opzichte van de politiek terughoudend zijn, maar
anderzijds hebben rechterlijke uitspraken al snel gevolgen voor de politieke
staatsmachten. Opinie 18 signaleert – net als uw jaarverslag - dat de
rechtszaal soms een ‘political arena’ is, met name voor belangengroepen. Wie
bot vangt bij het bestuur of geen electorale vuist kan maken, richt zich vaker
– en niet zelden over de band van het internationale recht – tot de rechter
voor een herkansing. De CCJE signaleerde in dit verband al dat het EU-recht en
het EVRM spanningen kunnen opleveren tussen de rechtspraak en de overige
staatsmachten. </span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Het mag niet
verbazen dat de aanbevelingen in Opinie 18 gelijk op gaan met die uit het
jaarverslag. Ja, een gezonde spanning hoort bij aan het evenwicht dat tussen de
staatsmachten moet bestaan en draagt bij aan een vitale democratische
rechtsstaat. Maar veel is afhankelijk van het begrip en het respect van de
andere staatsmachten voor elkaars rol en de verantwoordelijkheid.</span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Erosie </span></b><br />
<strong><span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></strong></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Intussen
zijn begrip en respect van de staatsmachten voor elkaar enigszins aan erosie
onderhevig. Opinie 18 kwam uit aan de vooravond van een nieuw soort politiek
leiderschap, met een andere, steviger toon. De stevigheid van Trump, Bolsonaro,
Johnson, Orban en Duda, voor wie feiten er minder toe doen en snelle resultaten
des te meer. Wie in de weg loopt kan een duw verwachten. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br />
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
Er werd in 2015 door de CCJE al gewaarschuwd voor een <i>war of words</i>.
Intussen weten wij dat het niet zou blijven bij woorden. Opkomend nationalisme
en populisme in jonge democratieën als Polen en Hongarije, Bulgarije, Roemenië
en Tsjechië, Malta, Slowakije, en Roemenië hebben geleid tot politieke
aanvallen op rechters. Met als doel intimidatie van rechters en het afdwingen
van politiek welgevallige beslissingen. Rechtspraak is in sommige landen om ons
heen een kwestie van <i>Zivilcourage</i> geworden. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Terecht
constateert het jaarverslag dat de rechtsstaat in Nederland niet wezenlijk in
gevaar is. Kritische reflectie op rechterlijke uitspraken moet mogelijk zijn en
blijven. Want hoewel rechters geen feitelijke macht hebben – zij zijn immers de<span style="color: #f3f3f3;">
<i><u><a href="https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/framing-van-rechters-bedreigt-onze-rechtsstaat~bc3ef677/">least
dangerous branch</a></u></i></span> - legitimeren zij wél de feitelijke
machtsuitoefening van de andere staatsmachten. </span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3;">Maar
kritische reflectie op rechterlijke uitspraken is iets wezenlijk anders dan het
principieel ter discussie stellen van de rechter als instituut. Ook in ons land
kennen wij daarvan voorbeelden. Jan Vranken heeft daar onlangs rake woorden
over geschreven in het <u><a href="https://www.navigator.nl/document/id968349a807314387b5f24114046da1fe?ctx=WKNL_CSL_85"><span style="color: #f3f3f3;">Nederlands
Juristenblad</span></a></u>. Rechtspraak moet het hebben van zorgvuldigheid,
precisie en genuanceerde afweging. <i>‘Wat minimaal nodig is, is de grondtoon
van elkaar enige ruimte geven: dat men elkaar serieus neemt en ervan uitgaat
dat ook de anderen oprecht bezorgd zijn over de democratische rechtsstaat en
zijn rechtspraak, ook al wordt die bezorgdheid diametraal anders ingevuld.’</i></span></span><br />
<em><span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></em></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Crisis?</span></b><br />
<strong><span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></strong></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3;"><i>‘Never let a
good crisis go to waste’</i> is een beroemde uitspraak die vaak wordt toegeschreven aan Winston
Churchill. Hij schijnt niet de bedenker ervan te zijn, maar hij zou het
gezegd <i>kunnen</i> hebben. Laten we bij de huidige discussie over de
rechtspraak in Nederland niet te snel spreken over een rechtsstaatcrisis. Laten
we de zaken ook in verhouding plaatsen. Rechters in Nederland – ze zijn met
slechts 2400 mannen en vrouwen - handelen jaarlijks 1,4 miljoen zaken af. </span></span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Over
vertrouwen in de rechtspraak bij het publiek hebben Nederlandse rechters niet
te klagen. De doorlooptijden zijn weliswaar een probleem, een groot probleem
zelfs, en daar wordt terecht hard aan gewerkt. Toch scoren rechters jaar na
jaar hoog in waarderingsonderzoeken en de Nederlandse rechtspraak staat in
de top 5 van de </span><a href="https://worldjusticeproject.org/our-work/research-and-data/wjp-rule-law-index-2020"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">wereldindex</span></a><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
van rechtsstaten. Iets meer zelfvertrouwen van de rechtspraak is dus op zijn
plaats. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">De huidige
discussie wordt gedomineerd door slechts een handvol hooggeprofileerde zaken.
Maar dat handvol zaken heeft intussen wel een principiële en nuttige discussie
aangezwengeld over de plaats van de rechter in het staatsbestel. Dat debat
plaatst rechters voor uitdagingen. Hoe leg je uit dat Urgenda, de stikstofzaken
of het (al dan niet) terughalen van kinderen van uitgereisde Syriëgangers,
juridisch onvergelijkbare kwesties zijn? En hoe leg je uit dat rechterlijke
uitspraken die een politieke <i>impact</i> hebben niet per se een politieke <i style="mso-bidi-font-style: normal;">agenda</i> bevatten? Hoe leg je uit dat een
rechterlijke beslissing in principe geldt voor één zaak en niet vanzelf
uitgroeit tot de democratie ondermijnend rechterlijk ‘beleid’? </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Daarover
bestaat soms onbegrip in de samenleving en soms ook wantrouwen. Ik zou zelf,
als ik geen rechter was, dat misschien ook wel zo voelen. Dat inzicht zou
moeten leiden tot begrip voor de critici. Er is soms ergernis over rechters als
zij ‘nog één keer’ aan het volk komen uitleggen hoe het zit. Dat bleek wel op
de hoorzitting in de Tweede Kamer op 9 maart j.l. over ‘dikastocratie’; over de
verhouding tussen de drie staatsmachten. Met name kwam toen ter sprake dat de
rechter te vaak als wetgever-plaatsvervanger optreedt. Vèrgaande opties en niet
doordachte ideeën kwamen terloops op tafel, zoals het opzeggen van verdragen,
een verbod voor de regering ooit nog klimaatafspraken te maken, het afschaffen
van de collectieve actie van 3:305a BW en politieke benoemingen van rechters. Alsof
de rechtsstaat een wegrestaurant is met een menukaart waar we voor hetzelfde
geld onze <i style="mso-bidi-font-style: normal;">french fries</i> mogen omruilen
voor een Big Mac. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">De zittingszaal als politieke arena</span></b><br />
<strong><span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></strong></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">In mijn ogen
is niet zoveel mis met het gereedschap van de rechter. De huidige discussie
over de rechtsstaat gaat mijns inziens niet over het terugnemen of bijstellen
van bevoegdheden van rechters, dat zijn slechts cosmetische maatregelen. Waar
de discussie wel over gaat is de noodzaak – óók voor rechters - om meer
constitutioneel inzicht te ontwikkelen. Waar we met name over na moeten denken
is het fenomeen van de rechtszaal als alternatieve politieke arena. Dat is – ik
zei het al – een trend die ook elders in Europa zichtbaar is, en waar ook
elders zorgen over bestaan. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<u><a href="http://blog.montaignecentre.com/index.php/2382/urgenda-een-pleidooi-voor-constitutioneel-procesrecht/"><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Jerfi
Uzman</span></a></u><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> pleitte
onlangs voor een constitutioneel procesrecht. Ik vind dat een aantrekkelijk
concept. Omdat het iets manifest maakt wat voor Nederlandse rechters helemaal
niet zo vanzelfsprekend is, namelijk dat zij soms ook als <i style="mso-bidi-font-style: normal;">constitutionele rechters</i> in hun beslissingen ordenend optreden
tussen de staatsmachten, en zo een staatsrechtelijke taak vervullen. Volgens
Uzman overtuigt met name de <i>motivering</i> van het Urgenda-arrest niet:
de Hoge Raad had het unieke karakter van Urgenda steviger moeten onderstrepen
om de suggestie te vermijden dat nu elk maatschappelijk probleem zijn eigen
rechterlijke bevel kan krijgen. En hij had de relatie tussen rechter en
wetgever serieuzer en systematischer moeten afbakenen. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Maar
constitutioneel procesrecht is niet iets nieuws. In het
bestuursprocesrecht is de toegang tot de rechter sterk constitutioneelrechtelijk
genormeerd, door het belanghebbende- en besluitbegrip, door het
uitzonderen van categorieën van besluiten van bezwaar en beroep, en door
varianten in bestuursrechtelijke toetsing, die meer of minder indringend kan
zijn. Ook de burgerlijke rechter hanteert 'constitutioneel procesrecht'.
Minder in de toegang tot het civiele recht, maar wel in de afwegings- en
uitspraakmodaliteiten. Aan de toe- of afwijzing van een vordering gaat soms de
vraag vooraf of de kwestie wel of niet tot de rechtsvormende taak van de
rechter behoort, omdt deze rechtspolitiek van aard is. Er zijn mogelijkheden
voor de rechter om nog even geen knoop door te hakken, maar wel een signaal aan
de wetgever af te geven als er serieuze knelpunten in de wetgeving zitten <span style="color: #f3f3f3;">(<u><a href="https://www.bjutijdschriften.nl/tijdschrift/regelmaat/2018/6/RM_0920-055X_2018_033_006_002">Feteris</a></u></span>).
Door de verklaring voor recht kan de Staat ruimte worden
geboden eerst zelf de zaak (beter) te regelen.</span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">In dit
verband is het ook aardig om naar de 12 Strafvordering-procedure bij de
gerechtshoven te kijken. Een gebied dat zich veelal aan het oog onttrekt,
terwijl daar nogal eens politiek geladen kwesties langskomen. Indien het
openbaar ministerie weigert om tot vervolging van een gesteld strafbaar feit
over te gaan kan daarover bij het hof geklaagd worden. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">In <u><a href="https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2009:BH0496"><span style="color: #f3f3f3;">2009</span></a></u>
besliste het Amsterdamse gerechtshof dat het Openbaar Ministerie de politicus
Geert Wilders diende te vervolgen in verband met de film Fitna. Het hof
overwoog toen dat <i>‘[o]ok het strafrechtelijk forum een onderdeel van het
maatschappelijk debat vormt.’</i> Ik vraag mij af of de strafrechter vandaag zijn
zittingszaal nog steeds als een aangewezen plaats voor het maatschappelijk
debat ziet. Slachtoffers – die ook een belangengroep kunnen zijn – hebben
recent immers met het spreekrecht een veel sterkere positie verworven in
het strafproces. Een belangengroepering mag zich in het strafproces uitspreken
over het bewijs, de strafmodaliteit en de strafmaat. Het spreekrecht is zo ook
een mogelijkheid om de landelijke media te halen. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3;">Er zijn
sinds 2009 nogal wat politiek geladen zaken geweest die niet meer de
‘arena’ van het strafrecht hebben gehaald. Hier lijkt sprake van
een tendens naar meer constitutionele bewustwording. Het openbaar ministerie
besloot in 2014 niet over te gaan tot de vervolging van politici <u><a href="https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2016:1338&keyword=%22K14%2f0509%22"><span style="color: #f3f3f3;">Samson
en Spekman</span></a></u> voor hun uitspraak dat vooral Marokkanen ‘een etnisch
monopolie op overlast’ hebben gekregen. In <u><a href="http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHAMS:2017:2478"><span style="color: #f3f3f3;">2017</span></a></u>
stuitten de klachten van belangengroeperingen, om af- en uitbeeldingen van
Zwarte Piet te vervolgen, bij het gerechtshof Amsterdam af op de
opportuniteit. Het bewijs was niet sterk maar bovenal stonden de klagers bij
het verkeerde loket. Het hof overwoog dat - pas als de maatschappelijke
discussie over Zwarte Piet voldoende is uitgekristalliseerd - 'er
omstandigheden kunnen zijn waarin gedragingen als die waartegen klagers opkomen
een strafbaar karakter kunnen hebben.' En over de klacht uit<span style="color: #f3f3f3;"> <u><a href="https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2018:4019&keyword=%22Artikel+12+Sv%22+%22Baudet%22+%22Ollongren%22"><span style="color: #f3f3f3;">2018</span></a></u></span>
van Thierry Baudet tegen minister Ollongren (zij had Baudet in haar Ien
Dales-lezing onversneden racisme verweten) overwoog het hof: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">'klager is lid van de Tweede Kamer, en
anders dan een burger kan hij in zijn hoedanigh<span style="mso-bidi-font-style: italic;">eid van volksvertegenwoordiger vragen stellen aan de minister om – indien
hij dat nodig acht – in de Kamer met haar in debat te gaan en haar voor haar
uitlatingen ter verantwoording te roepen. Niet de rechtszaal maar het parlement
is de plaats waar het debat over politieke uitlatingen kan worden gevoerd.'</span></i></span></span><br />
<em><span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></em></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Constitutionele consistentie</span></b><br />
<strong><span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></strong></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Belanghebbendheid,
terughoudende toetsing, de rechtsvormende taak van de (burgerlijke) rechter, de
opportuniteit van strafvervolging, het zijn slechts enkele voorbeelden van de
vele mechanismen waarmee Nederlandse rechters hun verhouding kunnen bepalen ten
opzichte van de andere staatsmachten. Rechtspraak is doorspekt met
constitutioneel procesrecht maar het wordt niet altijd als zodanig herkend. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">In dit kader
wordt vaak een verkeerde uitleg gegeven aan artikel 12 Wet AB. De rechter mag geen
recht weigeren. Maar niet elke beslissing die van hem <i>gevraagd</i> wordt,
moet door de rechter kunnen worden <i>gegeven; </i>niet iedere vordering hoeft
te worden toegewezen, en niet ieder verzoek om strafvervolging hoeft te worden
gehonoreerd. Die beslissingsruimte wordt mede door opvattingen over het
constitutionele recht ingevuld. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">U
staatsraden bij de Afdeling bestuursrechtspraak zult niet snel onze artikel 12
Sv beschikkingen lezen, en ik volg uw jurisprudentie over het
belanghebbende-begrip niet op de voet. Toch is dat jammer. Want wij moeten
allemaal zo nu en dan onze taak afbakenen ten opzichte van de wetgever of het
bestuur. Wij laten zo kansen liggen om gezamenlijke constitutionele
uitgangspunten in de trias te formuleren. Constitutioneelrechtelijke bewustwording
en belangstelling wordt in de rechterlijke organisatie echter niet
gestimuleerd. Het constitutioneel toetsingsrecht wordt rechters nog steeds niet
toevertrouwd. Alsof rechters zich nu al niet soms op politiek glad ijs (moeten)
begeven. Maar het ontbreken van een grondwetshof en constitutionele toetsing
ontslaat rechters niet van de taak om te streven naar constitutionele
consistentie in de rechtspraak.</span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="color: #f3f3f3;">Zijn rechters
professionalisme niet gaan verwarren met specialisme – heel veel weten van een
klein beetje - terwijl goed specialisme juist een brede kijk op het recht
veronderstelt, met name ook op het constitutionele recht? Mijns inziens moet de
rechtspraak zich het verwijt over dikastocratie – hoe onjuist ook – aantrekken.
In het<span style="color: #f3f3f3;"> <u><a href="https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/Rapport%20Visitatie%202018.PDF">visitatierapport
gerechten uit 2018</a></u></span> sprak de onderzoekscommissie harde woorden
over het omgevingsbewustzijn van rechters: <i>'Men acht zich niet gebonden aan
gemeenschappelijke werkwijzen en voelt geen eigenaarschap voor het grotere
geheel. Dit naar binnen gerichte cultuuraspect heeft een belemmerende werking
op collectieve kwaliteitsontwikkeling en verbetering in het perspectief van een
veranderende samenleving.' </i>Ik betreur het dat binnen de rechterlijke macht –
ook twee jaar na uitkomen van dat rapport – de interesse voor kritiek van
buiten – zoals bijvoorbeeld voor de discussie over dikastocratie, naar buiten
toe niet erg zichtbaar is en intern ook geen vervolg lijkt te krijgen.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b><i><span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Bringing fundamental rights home</span></i></b><br />
<strong><em><span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></em></strong></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Ik rond af.
Tijdens de <u><a href="https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2020A00508"><span style="color: #f3f3f3;">hoorzitting
over dikastocratie op 9 maart</span></a> j.l. in de Tweede Kamer</u> gebeurde
iets opmerkelijks. Waarschijnlijk onbedoeld, en zeker ongewild, kwam steeds
weer het onderwerp constitutionele toetsing door de rechter ter sprake. Het zou
een goed alternatief zijn voor toetsing aan het EVRM, legde Oliver Lepsius,
hoogleraar aan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Bayreuth Universität</i>
uit. ‘Zorg voor autonomie, maak van grondrechtenbescherming een Nederlandse
zaak’, hield hij zijn gehoor in de Kamer-commissie voor. Want toetsing aan de
Grondwet leidt tot nationale herkenbaarheid van het recht, gezag en daarmee
eerder tot acceptatie bij de burger, en mogelijk ook tot minder Nederlandse
zaken in Straatsburg. Een grondwetshof leek op 9 maart opeens het <u><a href="https://nvvr.org/uploads/afbeeldingen/Verslag-bijeenkomst-Dikastocratie-maart-2020.pdf"><span style="color: #f3f3f3;">ei
van Columbus</span></a></u>. Het ontlokte de voorzitter zelfs de vermakelijke
constatering dat het gesprek vandaag over dikastocratie toch over mìnder en
niet over méér rechterlijke bemoeienis zou gaan. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">In mijn <u><a href="https://www.recht.nl/proxycache.html?cid=286030"><span style="color: #f3f3f3;">oratie</span></a></u>
afgelopen jaar heb ik ditzelfde onderwerp aangesneden. Wil de rechtsstaat een
levende bron van permanent bewustzijn zijn dan is méér aandacht nodig voor
onze Grondwet. De uitdaging bij verdere Europese integratie is niet het zoveel
mogelijk opgeven van de eigen identiteit, maar juist de vraag hoe wij burgers
toch thuis kunnen laten voelen in een globaliserende samenleving. <i>Bringing
fundamental rights home</i> wordt een belangrijk thema voor de rechtspraak. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Het is goed
dat de Raad van State aandacht vraagt voor constitutioneel bewustzijn. In dit
verband kondigt het jaarverslag nog iets aardigs aan. De Raad van State gaat
komend jaar enkele ‘rechtsstaatgesprekken’ entameren en faciliteren. Met als
doel om tussen betrokkenen in de verschillende instituties beter onderling
begrip en onderlinge reflectie te ontwikkelen op de verschillende
verantwoordelijkheden en opdrachten binnen het rechtsstatelijk stelsel. </span><br />
<span style="color: #f3f3f3;"><br /></span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Het lijkt
mij een uitstekend idee. En wat mij betreft zouden die
rechtsstaatgesprekken mogen uitgroeien tot een heuse <i>Academie voor de
rechtsstaat</i>. Een postdoctorale opleiding voor nieuwe rechters en
journalisten, aankomende politici, jonge bestuurders en politieagenten.
Eigenlijk voor iedereen die de rol van <i>watchdog</i> in onze samenleving
vervult. </span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 6pt; text-align: justify;">
<span style="color: #f3f3f3; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Ik dank u
voor uw aandacht!</span></div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span></div>
<div style="margin: 0cm 0cm 8pt;">
</div>
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman";">
</span></div>
</span><br />
<div style="margin-left: 35.4pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-11222903949800480972020-05-07T15:12:00.001+02:002020-05-07T15:12:25.067+02:00Nieuwsbrief Rechtspraak Europa no. 5 (2020)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-mG6GEpT3s5k/XrQI9ABH1XI/AAAAAAAADlI/BJpF9_ZI63QMjG1nGuSZWQsaBOqT-t5nACLcBGAsYHQ/s1600/paard.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="339" data-original-width="512" height="211" src="https://1.bp.blogspot.com/-mG6GEpT3s5k/XrQI9ABH1XI/AAAAAAAADlI/BJpF9_ZI63QMjG1nGuSZWQsaBOqT-t5nACLcBGAsYHQ/s320/paard.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Deze link brengt u bij de <a href="https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/nre-2020-nr-05.pdf">nieuwsbrief Rechtspraak Europa</a> </span><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; text-align: left;">met uitspraken van april 2020. De volgende editie verschijnt in mei. Rechtspraak Europa is het maandelijks overzicht van de rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en het Hof van <i>Justitie</i> van de Europese Unie (HvJEU).</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<a name='more'></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span> <span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">De Nieuwsbrief Rechtspraak Europa is een samenvoeging van de Nieuwsbrief Rechtspraak Europa (Marc de Werd/Hof Amsterdam) en de GCE-nieuwsbrief (Joanne Bik/LBVr). Kernredactie: Joanne Bik, Doeke Kingma, Mariëlle Leenaers. Vaste medewerkers: Roel Andrea, Anouk Biersteker, Dorien Boessenkool, Nicolien Keereweer, Joyce Kessels, Nadine Laatsch, Suus Pesch en Judith van Riel.</span><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: "arial";"><br /></span><br />
<br />
<br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">R<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">echtspraak Europa is een samenwerkingsverband tussen het Gerechtshof Amsterdam en het Landelijk Bureau Vakinhoud rechtspraak (LBVr). De nieuwsbrief wordt gepubliceerd op de </span><a href="https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Gerechtshoven/Gerechtshof-Amsterdam/Over-het-gerechtshof/Publicaties/Paginas/Nieuwsbrieven-Gerechtscoordinator-Europees-recht.aspx"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">website van de rechtspraak</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> (inclusief archief). Het archief is te raadplegen op rechtspraak.nl. Rechtspraak Europa rechtstreeks ontvangen? Stuur een mail naar </span><a href="mailto:RechtspraakEuropa@rechtspraak.nl"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">RechtspraakEuropa@rechtspraak.nl</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> om te worden toegevoegd aan de verzendlijst.</span></span><br />
<br /></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-38279353829910511912020-04-07T16:08:00.004+02:002020-04-09T21:30:55.663+02:00Nieuwsbrief Rechtspraak Europa no. 4 (2020)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-mOHdaDDKHMc/Xo93jMQQbZI/AAAAAAAADkg/Rv4DOxuBamY8Z8rJS_rF1-rw56n-55JLQCLcBGAsYHQ/s1600/F4A14068-A603-484F-84AD-D5258B2ECF18.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="300" data-original-width="530" height="181" src="https://1.bp.blogspot.com/-mOHdaDDKHMc/Xo93jMQQbZI/AAAAAAAADkg/Rv4DOxuBamY8Z8rJS_rF1-rw56n-55JLQCLcBGAsYHQ/s320/F4A14068-A603-484F-84AD-D5258B2ECF18.jpeg" width="320" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;">
<a href="https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/nre-2020-nr-03.pdf" style="text-align: left;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Deze link brengt u bij de nieuwsbrief Rechtspraak Europa </span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; text-align: left;">met uitspraken van maart 2020. De volgende editie verschijnt in mei. Rechtspraak Europa is het maandelijks overzicht van de rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en het Hof van <i>Justitie</i> van de Europese Unie (HvJEU).</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<a name='more'></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">De Nieuwsbrief Rechtspraak Europa is een samenvoeging van de Nieuwsbrief Rechtspraak Europa (Marc de Werd/Hof Amsterdam) en de GCE-nieuwsbrief (Joanne Bik/LBVr). Kernredactie: Joanne Bik, Doeke Kingma, Mariëlle Leenaers. Vaste medewerkers: Roel Andrea, Anouk Biersteker, Dorien Boessenkool, Nicolien Keereweer, Joyce Kessels, Nadine Laatsch, Suus Pesch en Judith van Riel.</span><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> </span><br />
<br />
<br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">R<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">echtspraak Europa is een samenwerkingsverband tussen het Gerechtshof Amsterdam en het Landelijk Bureau Vakinhoud rechtspraak (LBVr). De nieuwsbrief wordt gepubliceerd op de </span><a href="https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Gerechtshoven/Gerechtshof-Amsterdam/Over-het-gerechtshof/Publicaties/Paginas/Nieuwsbrieven-Gerechtscoordinator-Europees-recht.aspx"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">website van de rechtspraak</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> (inclusief archief). Het archief is te raadplegen op rechtspraak.nl. Rechtspraak Europa rechtstreeks ontvangen? Stuur een mail naar </span><a href="mailto:RechtspraakEuropa@rechtspraak.nl"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">RechtspraakEuropa@rechtspraak.nl</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> om te worden toegevoegd aan de verzendlijst.</span></span><br />
<br /></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-41732878853217107502020-03-09T16:12:00.002+01:002020-03-09T16:13:51.014+01:00Nieuwsbrief Rechtspraak Europa no. 3 (2020)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-UTosxpi7ak4/XmZc29RbmRI/AAAAAAAADhw/Uiy0IJBiXHAvFMoMPlA_WfndKkUkrDYrwCLcBGAsYHQ/s1600/EA3A9CB3-5EA5-4AD2-BF92-894BCC68BB74.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="360" data-original-width="640" height="225" src="https://1.bp.blogspot.com/-UTosxpi7ak4/XmZc29RbmRI/AAAAAAAADhw/Uiy0IJBiXHAvFMoMPlA_WfndKkUkrDYrwCLcBGAsYHQ/s400/EA3A9CB3-5EA5-4AD2-BF92-894BCC68BB74.jpeg" width="400" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<a href="https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/nre-2020-nr-03.pdf"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Deze link brengt u bij de nieuwsbrief Rechtspraak Europa </span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">met uitspraken van februari 2020. De volgende editie verschijnt in april. Rechtspraak Europa is het maandelijks overzicht van de rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en het Hof van <i>Justitie</i> van de Europese Unie (HvJEU).</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<a name='more'></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">De Nieuwsbrief Rechtspraak Europa is een samenvoeging van de Nieuwsbrief Rechtspraak Europa (Marc de Werd/Hof Amsterdam) en de GCE-nieuwsbrief (Joanne Bik/LBVr). Kernredactie: Joanne Bik, Doeke Kingma, Mariëlle Leenaers. Vaste medewerkers: Roel Andrea, Anouk Biersteker, Dorien Boessenkool, Nicolien Keereweer, Joyce Kessels, Nadine Laatsch, Suus Pesch en Judith van Riel.</span><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">R<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">echtspraak Europa is een samenwerkingsverband tussen het Gerechtshof Amsterdam en het Landelijk Bureau Vakinhoud rechtspraak (LBVr). De nieuwsbrief wordt gepubliceerd op de </span><a href="https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Gerechtshoven/Gerechtshof-Amsterdam/Over-het-gerechtshof/Publicaties/Paginas/Nieuwsbrieven-Gerechtscoordinator-Europees-recht.aspx"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">website van de rechtspraak</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> (inclusief archief). Het archief is te raadplegen op rechtspraak.nl. Rechtspraak Europa rechtstreeks ontvangen? Stuur een mail naar </span><a href="mailto:RechtspraakEuropa@rechtspraak.nl"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">RechtspraakEuropa@rechtspraak.nl</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> om te worden toegevoegd aan de verzendlijst.</span></span><br />
<br /></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-1071329573905871772020-02-27T14:48:00.001+01:002020-02-27T14:54:00.935+01:00German Constitutional Court: Ban on wearing a headscarf for legal trainees is constitutional<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-XR0BDcp4nbc/XlfHMW_JCDI/AAAAAAAADhY/J9sb8wxTCiEV_8T5ABiaCPEZcGMYT1RJgCEwYBhgL/s1600/A164D6A9-87CB-48F8-8DA1-7B4E2ED0D9FC.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="480" data-original-width="640" height="240" src="https://1.bp.blogspot.com/-XR0BDcp4nbc/XlfHMW_JCDI/AAAAAAAADhY/J9sb8wxTCiEV_8T5ABiaCPEZcGMYT1RJgCEwYBhgL/s320/A164D6A9-87CB-48F8-8DA1-7B4E2ED0D9FC.jpeg" width="320" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;">
<br /></div>
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
In an<a href="http://www.bverfg.de/e/rs20200114_2bvr133317.html"> order published today</a>, the Second Senate of the Federal Constitutional Court rejected as unfounded the constitutional complaint of a female legal trainee (Rechtsreferendarin) in the Land Hesse; the complaint was directed against the ban on wearing a headscarf when performing certain official tasks. Under constitutional law, the legislature’s decision to establish a duty of neutral conduct with respect to ideological and religious matters for legal trainees must be respected. While this duty amounts to an interference with the complainant’s freedom of faith and other fundamental rights, it is justified. Such an interference can be justified by the constitutional principles of the state’s religious and ideological neutrality and of the proper functioning of the justice system as well as by the negative freedom of religion of others. In the case at hand, none of the conflicting legal interests outweighs the others to such an extent that it would be required under constitutional law to prevent the complainant from wearing religious symbols in the courtroom, or to allow her to do so.<a name='more'></a></div>
</span><div>
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Facts of the case:</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
The complainant was a legal trainee in the Land Hesse. She wears a headscarf in public. Prior to her traineeship, the Higher Regional Court (Oberlandesgericht) instructed her that, as the law stands in Hesse, legal trainees have a duty to conduct themselves neutrally as regards religion and that, when wearing a headscarf, she was therefore barred from performing any tasks in the course of which she might be perceived as a representative of the justice system or the state. The complainant lodged an application for preliminary legal protection before the Administrative Court (Verwaltungsgericht), which was rejected at the appeal stage by the Hesse Higher Administrative Court (Verwaltungsgerichtshof). The complainant also filed an action before the Administrative Court; these proceedings are currently suspended.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Key considerations of the Senate:</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
I.1. The duty imposed on the complainant interferes with her individual freedom of faith protected by Art. 4(1) and (2) of the Basic Law (Grundgesetz – GG). It compels the complainant to choose between performing the intended tasks or fulfilling a religious clothing requirement that she considers imperative.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
2. The interference with freedom of religion is justified under constitutional law.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Given that the Basic Law does not expressly subject this fundamental right to limitations, restrictions of freedom of religion under Art. 4(1) and (2) GG must be based on the Constitution itself. Such limitations inherent in the Constitution include the fundamental rights of others and community values that are afforded constitutional status. Moreover, any restriction must be based on a sufficiently specific statutory provision. The Higher Administrative Court, which is primarily competent to interpret ordinary law, found that § 27(1) second sentence of the Hesse Act on Legal Training (Hessisches Juristenausbildungsgesetz – JAG) in conjunction with § 45 first and second sentence of the Hesse Civil Service Act (Hessisches Beamtengesetz – HBG) provided such a statutory basis; this finding is not objectionable.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
The principle of the state’s religious and ideological neutrality can be considered a constitutional interest that may justify an interference with freedom of religion in this case. The state’s duty to be neutral necessarily also entails a duty for public officials to be neutral since the state can only act through individuals. However, when public officials exercise their fundamental rights as private individuals in the performance of their duties, this cannot be attributed to the state in every case. Yet it can potentially be attributed to the state in cases where the state has specific influence on the visible character of an official act – as is the case in the justice system. Freedom of religion can be subject to a further constitutional limitation inherent in the Basic Law: the proper functioning of the justice system in general, which is one of the essential elements underpinning the rule of law and is firmly rooted in the values enshrined in the Basic Law, given that every court decision ultimately serves to safeguard fundamental rights. The proper functioning of the justice system requires that society not only place trust in individual judges, but also in the justice system in general. It is true that it will not be possible to achieve absolute trust among the entire population. However, it falls to the state to improve levels of trust. In the present case, the negative freedom of religion afforded parties to legal proceedings is also an argument in favour of the ban on wearing a headscarf. In the justice system, the state exercises public authority vis-à-vis the individual in the classic hierarchical sense, which gives rise to more serious impairments than public authority exercised in interdenominational state schools, which are meant to reflect society’s pluralism in religious matters.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
By contrast, neither the requirement of judicial impartiality nor the notion of safeguarding a peaceful religious and ideological environment can justify restrictions of freedom of religion. A judge who uses a religious symbol while performing their judicial duties does not, as such, give rise to doubts as to this judge’s objectivity.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
It is primarily the legislature’s responsibility to resolve the tensions between the conflicting constitutional interests while taking into account the requirement of tolerance; in the public process of the formation of the political will (öffentlicher Willensbildungsprozess), the legislature must find a compromise that is reasonable (zumutbar) for everyone. However, the state must maintain an adequate balance between the weight and significance of the fundamental right to freedom of faith and freedom to profess a belief as well as the severity of the interference on the one hand, and the importance of the reasons justifying the interference on the other hand. In this respect, the freedom of faith of the affected public official is accorded a high value, particularly given that this freedom is closely linked to human dignity and that it must be interpreted broadly due to its great importance. Thus, whether the legislature’s decision is tenable must be determined via thorough judicial review. However, the legislature has a margin of appreciation when it comes to assessing the factual circumstances and developments; this assessment determines whether values with constitutional status justify provisions that impose a duty of strict restraint on the judicial service, regardless of belief, as regards the use of symbols related to religion.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Based on these considerations, the challenged order of the Higher Administrative Court and its interpretation of § 27(1) second sentence JAG in conjunction with § 45 HBG are not objectionable under constitutional law. In view of the specific design of the ban at issue in these proceedings, none of the conflicting legal interests outweighs the others to such an extent that it would be required under constitutional law to prevent the complainant from wearing religious symbols in the courtroom, or to allow her to do so. From a constitutional-law perspective, the legislature’s decision to establish a duty of neutral conduct with respect to ideological and religious matters for legal trainees must therefore be respected.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
In support of the complainant’s position, it must be taken into consideration that to her, the headscarf is not only a sign of affiliation with a certain religious group that could be taken off at any time – like, for example, the cross worn on a necklace. Rather, wearing the headscarf to her means fulfilling a requirement that she considers imperative. As there is no similarly widespread equivalent requirement in the Christian faith, a general ban on manifestations of religious belief has a stronger impact on the complainant than on other religious public officials. In addition, law graduates who want to take the Second State Examination (Zweites Staatsexamen) have no other option than to complete their legal traineeship.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
In support of the constitutionality of the ban, it must be taken into consideration that it is limited to a few individual tasks. The ban applies where legal trainees perform judicial tasks, represent the public prosecution office in trial hearings and take on quasi-judicial roles. In doing so, legal trainees – like civil servants – must represent the values that the Basic Law lays down for the justice system. The fact that they are in training and might, upon completion of their training, take up a profession to which the constitutional-law standards set out above do not apply does not lead to a different assessment. This is because legal trainees may not be perceived as such by the individuals involved in legal proceedings. Moreover, the individuals concerned are entitled to the same basic conditions in the justice system even if the state delegates tasks for training purposes. These tasks only make up a relatively small part of the traineeship. Although the provisions on legal traineeship attribute great importance to them, there is no legal entitlement to perform these tasks during one’s traineeship. In particular, representing the public prosecution office in trial hearings is expressly not designated as a “standard task in the narrow sense” in the training plan, given that, in general, the training supervisor cannot specifically evaluate the performance of this task. As the law currently stands, failure to perform standard tasks must not have an impact on the evaluation of trainees. Thus, it remains possible to complete a legal traineeship properly without performing those tasks.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
II. The complainant’s freedom of training under Art. 12(1) GG is also not violated.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Art. 12(1) first sentence GG guarantees all Germans the right to freely choose their place of training. This guarantee is closely linked to the right to freely choose one’s profession, given that training is usually the preliminary stage of taking up a profession. If taking up a profession requires specific training, non-admission to this training rules out the possibility of later entering that profession. Art. 12(1) GG also protects the activities necessary in the course of training – in this case, this includes the performance of tasks in proceedings and hearings at the court, the public prosecution office and administrative authorities. Banning the complainant from performing such tasks in proceedings and hearings when wearing a headscarf amounts to an interference with the contents of this guarantee. However, freedom of training does not afford more extensive protection than freedom of religion, which is guaranteed without any explicit limitation. Even if it were assumed that, where a religious requirement considered imperative is at issue, the freedom to choose one’s profession is affected in the individual case, the aims pursued by the Land legislature – ideological and religious neutrality of the state, the proper functioning of the justice system and the protection of negative freedom of religion of others – are particularly weighty community interests that justify the ban.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
III. The order also does not violate the general right of personality. Wearing a headscarf is a manifestation of the complainant’s personal identity, which is an element of the general right of personality and is thus afforded protection under Art. 2(1) in conjunction with Art. 1(1) GG. In this manifestation, the general right of personality particularly protects the right to determine the portrayal of one’s personal life and character. Individuals have the right to decide themselves how they wish to present themselves vis-à-vis others or in public and how they wish to determine their social image (sozialer Geltungsanspruch). However, an interference with this right, too, can be justified by the reasons set out above.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
IV. There is no need to decide whether the duty of neutrality leads to indirect disadvantaging of the complainant on the basis of sex or gender since the ban mainly affects Muslim women. Insofar as the provisions were considered to be indirectly discriminatory, such indirect discrimination could be justified by the same reasons as the interference with Art. 4 GG.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
V. § 45 third sentence HBG is compatible with the provisions of the Basic Law insofar as it is applied in conformity with the Constitution. Pursuant to that provision, the occidental tradition of the Land Hesse, which is shaped by Christianity and humanism, must be adequately taken into account when deciding whether the duty of neutral conduct is met in the individual case. The application of this provision can lead to the favouring of Christian civil servants, which would not be justified under constitutional law. Art. 3(3) first sentence GG requires that nobody is disadvantaged or favoured on the basis of their faith or their religious opinions. This provision strengthens the general guarantee of the right to equality under Art. 3(1) GG and freedom of faith protected by Art. 4(1) and (2) GG. An interpretation that entirely exempted Christian symbols from the duty of neutrality would not be compatible with this standard. Yet the provision can be interpreted restrictively, in a manner that is in conformity with the Constitution. This is because § 45 third sentence HBG in fact does not have any such exemption clause. Rather, when applying the provision, the occidental tradition of the Land Hesse, which is shaped by Christianity and humanism, is merely one interest that must be adequately taken into account when deciding whether the duty of neutral conduct has been breached. The provision still requires an assessment of whether a manifestation of religious belief can be reconciled with the principle of the state’s ideological and religious neutrality in the individual case. This makes it possible to treat different situations involving religion equally where it is necessary under constitutional law – such as in the justice system. The legislature may have considered it possible to privilege manifestations of Christian faith; yet it left the decision as to which symbols are permissible in any specific case to public authorities and showed that it also considers a ban on Christian symbols to be permissible.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Separate Opinion of Justice Maidowski</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
A ban on wearing a headscarf amounts to a serious interference with both the complainant’s freedom of training and her freedom of faith. This interference cannot be justified under constitutional law. Based on the consideration that both fundamental rights are equally relevant in this case, that they complement one another and that they must be assessed on the basis of their own standards, the interests against such a ban prevail; it must thus be considered disproportionate.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
It is already doubtful whether the scope of the headscarf ban at issue in these proceedings can be limited, in legal terms, to the four specific training tasks considered by the Senate majority (presiding over a hearing, conducting the taking of evidence, representing the public prosecution office in a hearing as well as presiding over a committee conducting hearings under administrative law (Anhörungsausschuss)) or whether such a ban actually goes far beyond those tasks. The relevant statutory bases require that legal trainees working in an official capacity generally conduct themselves in a religiously neutral manner, without limiting the scope of application of this requirement to certain tasks.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Yet above all, the interests emphasised in the order – ideological and religious neutrality of the state, proper functioning of the justice system, negative freedom of religion afforded parties to proceedings – are significantly less weighty in the context of freedom of training than the Senate assumes. At the same time, significantly more weight must be attached to the restrictions entailed by a ban on the complainant’s freedom protected by fundamental rights. It may be conceivable that the trust placed by parties to proceedings or by the public in the neutral and impartial administration of justice might be undermined if they faced judges or prosecutors who show their religious belief by wearing a headscarf. However, this does not equally apply if these persons are not judges, but legal trainees and it is evident that they are performing practical tasks at the court only for training purposes and thus only temporarily. Trainees are not accorded judicial independence or the responsibility of a public prosecutor; rather, they are subject to constant oversight by their training supervisors. Thus, they may not be held to entirely the same standards as members of the judiciary, who hold a position that legal trainees are not yet entitled to hold. Judges and public prosecutors voluntarily entered the justice system, thus subjecting themselves to the applicable requirements, while legal trainees who want to complete their training to become a fully trained lawyer (Volljuristin) are required to complete the state-monopolised traineeship without having access to an equivalent alternative.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
At the same time, the ban on wearing a headscarf concerns precisely those situations in which a legal trainee has direct contact with parties to proceedings and acts, for the most part, autonomously. Even if the affected tasks are not central to the legal traineeship in quantitative terms, they are particularly significant for the training objective in qualitative terms. The traineeship is designed to prepare legal trainees for their future role as fully trained lawyers in a variety of professional contexts. For that purpose, legal trainees are meant to learn the practical skills required for performing the tasks of judges and public prosecutors; this personal experience is intended to raise awareness of the strict requirements of neutrality and impartiality inherent in these positions. If precisely these tasks are excluded from their training, the training objectives – which are not only in the personal interest of legal trainees, but also in the interest of society – can only be achieved to a limited extent.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
A proportionality assessment conducted on the basis of these considerations leads to the conclusion that the ban on wearing a headscarf directed against the complainant is not tenable under constitutional law, at least in situations where it is evident for parties to proceedings and the public that the person they are facing is not a judge or public prosecutor, but someone in training. In addition, legal trainees are barred from actively promoting their religion in any way that goes beyond wearing a headscarf due to the duty of neutrality that also applies to them. Under these circumstances, the interest in fulfilling a religious requirement and in being able to complete, in full, the necessary training that is monopolised by the state prevails over the conflicting interests.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
However, as the underlying statutory provisions can be interpreted and applied in conformity with the Constitution, they do not have to be declared unconstitutional on the grounds that the ban on wearing a headscarf at issue in these proceedings violates the complainant’s fundamental rights under Art. 12(1) GG and Art. 4(1) and (2) GG.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-XR0BDcp4nbc/XlfHMW_JCDI/AAAAAAAADhU/iu4cEN6y6jsc58--c_6tHDUlyg8QDP6tQCLcBGAsYHQ/s1600/A164D6A9-87CB-48F8-8DA1-7B4E2ED0D9FC.jpeg"></a><a href="https://1.bp.blogspot.com/-XR0BDcp4nbc/XlfHMW_JCDI/AAAAAAAADhU/iu4cEN6y6jsc58--c_6tHDUlyg8QDP6tQCLcBGAsYHQ/s1600/A164D6A9-87CB-48F8-8DA1-7B4E2ED0D9FC.jpeg"><img border="0" src="https://1.bp.blogspot.com/-XR0BDcp4nbc/XlfHMW_JCDI/AAAAAAAADhU/iu4cEN6y6jsc58--c_6tHDUlyg8QDP6tQCLcBGAsYHQ/s320/A164D6A9-87CB-48F8-8DA1-7B4E2ED0D9FC.jpeg" /></a></div>
</span></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-89747413821683774112020-02-25T22:07:00.000+01:002020-02-25T22:07:54.344+01:00Focus: de huidige rechtsstaat – dikastocratie of dikastofobie?<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-PMkEzAGg8YY/XlWL2TdaTiI/AAAAAAAADhI/XCjE1ilz9PMa0Nui_mwBrE3vmtWJslH5ACLcBGAsYHQ/s1600/8D948185-76C6-4D7E-95CC-699A72A40CC3.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="340" data-original-width="720" height="188" src="https://1.bp.blogspot.com/-PMkEzAGg8YY/XlWL2TdaTiI/AAAAAAAADhI/XCjE1ilz9PMa0Nui_mwBrE3vmtWJslH5ACLcBGAsYHQ/s400/8D948185-76C6-4D7E-95CC-699A72A40CC3.jpeg" width="400" /></a></div>
<span style="border: 0px; color: #222222; font-family: "titillium" , "arial" , sans-serif; font-size: 18px; font-stretch: inherit; font-weight: 600; line-height: inherit; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"><br /></span>
<br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Zijn zaken als ‘Urgenda’ en repatriatie van IS-kinderen signalen dat Nederland een dikastocratie geworden is? Ja èn Nee. <a href="http://verenoflood.nu/de-huidige-rechtsstaat-dikastocratie-of-dikastofobie/">Alexander van Gouwen</a> zet het in perspectief.</span></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-35554179271610515592020-02-24T18:56:00.002+01:002020-02-24T18:58:11.584+01:00Focus: the obligation for national courts to reason their refusals to refer to the CJEU in Sanofi Pasteur.<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-Qp07pvjbU_I/XlQORxBgOQI/AAAAAAAADg8/GAvatdemIngZkPoOsbZQox_YX_qtb46RgCLcBGAsYHQ/s1600/6EBCD64E-3681-469C-9782-9760A5BBDD04.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="227" data-original-width="405" height="223" src="https://1.bp.blogspot.com/-Qp07pvjbU_I/XlQORxBgOQI/AAAAAAAADg8/GAvatdemIngZkPoOsbZQox_YX_qtb46RgCLcBGAsYHQ/s400/6EBCD64E-3681-469C-9782-9760A5BBDD04.jpeg" width="400" /></a></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Jasper Krommendijk on <a href="https://strasbourgobservers.com/2020/02/20/tell-me-more-tell-me-more-the-obligation-for-national-courts-to-reason-their-refusals-to-refer-to-the-cjeu-in-sanofi-pasteur/#more-4518">Strasbourg Observers</a>:</span></div>
<blockquote class="tr_bq" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">“In conclusion, the present judgment tells us a bit more about the expectations from the ECtHR as to the reasons that national courts should provide when they decide not to refer to the CJEU. At the same time, when viewed in the light of earlier case law, it reveals the inconsistencies and arbitrariness whereby national courts are sometimes asked to tell more and at other times to tell less. It is thus essential that not only the ECtHR, but also the CJEU, tell us all more about the intricate issue that has kept practitioners and scholars occupied.”</span></blockquote>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-17446018107703107762020-02-24T13:55:00.002+01:002020-02-24T18:45:55.981+01:00Focus: een rechterstaat? <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-MxG-s8YYAkU/XlPHk8usKgI/AAAAAAAADgY/1xm1K8owLHsaxedyTrSzy4Yseb_Pm0QnQCLcBGAsYHQ/s1600/F1824D57-5D9E-424C-85F3-8F3595B3DD58.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="124" data-original-width="124" height="320" src="https://1.bp.blogspot.com/-MxG-s8YYAkU/XlPHk8usKgI/AAAAAAAADgY/1xm1K8owLHsaxedyTrSzy4Yseb_Pm0QnQCLcBGAsYHQ/s320/F1824D57-5D9E-424C-85F3-8F3595B3DD58.jpeg" width="320" /></a></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">In De Hofvijver <a href="https://www.montesquieu-instituut.nl/id/vl6cjnytkkzp/nieuws/een_rechterstaat">Prof.Mr. Aalt Willem Heringa</a> over rechtspaak en politiek:</span></div>
<div>
<blockquote class="tr_bq">
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">“Voor mij is de discussie tegen het rechterlijk toetsingsrecht en tegen de rechterlijke macht, die als Nederlandse instantie zeer prudent met de gegeven bevoegdheden omgaat, eerder een toonbeeld van de noodzaak aan rechterlijke controle. De frase dat rechterlijk ingrijpen ondemocratisch is, laat zien hoezeer men de notitie van democratie misverstaat en niet inziet dat de rechtsstaat grenzen stelt aan de (al)macht van de politiek. En tegen dergelijke onbegrensde politici hebben we checks and balances en rechters nodig.”</span></div>
</blockquote>
</div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-70185564162478744482020-02-13T21:10:00.002+01:002020-02-13T22:04:24.078+01:00Focus: constitutioneel procesrecht<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-WDummmKy9Kw/XkW5wowTzWI/AAAAAAAADek/U_OBAlTIrb0ZxCHeIg5ZKkZXF6BqdLS4gCLcBGAsYHQ/s1600/DD0CAF5E-A1CA-4F93-9589-D4221FBF7AAE.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="165" data-original-width="250" height="211" src="https://1.bp.blogspot.com/-WDummmKy9Kw/XkW5wowTzWI/AAAAAAAADek/U_OBAlTIrb0ZxCHeIg5ZKkZXF6BqdLS4gCLcBGAsYHQ/s320/DD0CAF5E-A1CA-4F93-9589-D4221FBF7AAE.jpeg" width="320" /></a></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Op Montaigneblog pleit <a href="http://blog.montaignecentre.com/index.php/2382/urgenda-een-pleidooi-voor-constitutioneel-procesrecht/">Jerfi Uzman</a> voor een constitutioneel procesrecht:</span></div>
<blockquote class="tr_bq" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">“Als de rechter in onze democratie inderdaad een waardevolle rol vervult, waar bestaat die rol dan precies uit? Hoe ver gaat ze? En hoe is ze gestold in juridische normen? Het wordt, kortom, tijd voor de Hoge Raad, om constitutioneel procesrecht te ontwikkelen. Minister Wiebes heeft er recht op.”</span></blockquote>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-79616723596591884392020-02-08T14:30:00.002+01:002020-02-14T10:17:51.883+01:00Focus: Kees Sterk over kritiek op rechters in Europa<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-4dtC5NWERQ8/XkW5DFvPcYI/AAAAAAAADec/aOKHD_ZNeA43biVkuqRdSHWHGwZUyewWwCLcBGAsYHQ/s1600/28A6578A-AA43-4DC9-99BC-39A059C4383D.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="827" data-original-width="1240" height="213" src="https://1.bp.blogspot.com/-4dtC5NWERQ8/XkW5DFvPcYI/AAAAAAAADec/aOKHD_ZNeA43biVkuqRdSHWHGwZUyewWwCLcBGAsYHQ/s320/28A6578A-AA43-4DC9-99BC-39A059C4383D.jpeg" width="320" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; text-align: justify;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; text-align: justify;">In </span><a href="https://fd.nl/weekend/1333482/het-voortbestaan-van-de-eu-is-in-het-geding" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif; text-align: justify;">FD</a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; text-align: justify;"> een interview met Kees Sterk, voorzitter van het Europese Netwerk van Raden voor de Rechtspraak, over het in twijfel trekken van de integriteit van rechters.</span></div>
</div>
<blockquote class="tr_bq" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><i>'Veel Europese rechters hebben het gevoel dat de massaliteit van de kritiek toeneemt, en dat bijna niemand het voor het instituut van de rechtspraak opneemt. Terwijl de werking van rechtspraak is gebaseerd op vertrouwen. Als politici te vaak ongefundeerde kritiek uiten of rechters in een politiek denkschema plaatsen, ondermijnen ze dat vertrouwen.'</i></span></blockquote>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Foto: Piotr Malecki <a href="https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/deze-rechter-strijdt-tegen-de-totale-verwoesting-van-de-poolse-rechtspraak~bc2f8669/">de Volkskrant</a></span></div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-21016102485198954852020-02-06T20:10:00.000+01:002020-02-13T21:53:24.119+01:00Nieuwsbrief Rechtspraak Europa no. 2 (2020)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-dcgfDmCNwIc/XkW3IYSHd9I/AAAAAAAADeQ/l0VJrES5xfsRENM_nv92hksyVeq55h9CgCLcBGAsYHQ/s1600/paard.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="339" data-original-width="512" height="211" src="https://1.bp.blogspot.com/-dcgfDmCNwIc/XkW3IYSHd9I/AAAAAAAADeQ/l0VJrES5xfsRENM_nv92hksyVeq55h9CgCLcBGAsYHQ/s320/paard.jpg" width="320" /></a></div>
<a href="https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/nre-2020-nr-02.pdf"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Deze link brengt u bij de nieuwsbrief Rechtspraak Europa </span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">met uitspraken van januari 2020. De volgende editie verschijnt in maart. Rechtspraak Europa is het maandelijks overzicht van de rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU).</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<a name='more'></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">De Nieuwsbrief Rechtspraak Europa is een samenvoeging van de Nieuwsbrief Rechtspraak Europa (Marc de Werd/Hof Amsterdam) en de GCE-nieuwsbrief (Joanne Bik/LBVr). Kernredactie: Joanne Bik, Doeke Kingma, Mariëlle Leenaers. Vaste medewerkers: Roel Andrea, Anouk Biersteker, Dorien Boessenkool, Nicolien Keereweer, Joyce Kessels, Nadine Laatsch, Suus Pesch en Judith van Riel.</span><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">R<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">echtspraak Europa is een samenwerkingsverband tussen het Gerechtshof Amsterdam en het Landelijk Bureau Vakinhoud rechtspraak (LBVr). De nieuwsbrief wordt gepubliceerd op de </span><a href="https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Gerechtshoven/Gerechtshof-Amsterdam/Over-het-gerechtshof/Publicaties/Paginas/Nieuwsbrieven-Gerechtscoordinator-Europees-recht.aspx"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">website van de rechtspraak</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> (inclusief archief). Het archief is te raadplegen op rechtspraak.nl. Rechtspraak Europa rechtstreeks ontvangen? Stuur een mail naar </span><a href="mailto:RechtspraakEuropa@rechtspraak.nl"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">RechtspraakEuropa@rechtspraak.nl</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> om te worden toegevoegd aan de verzendlijst.</span></span><br />
<br />
<br /></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-25448367225523293062020-02-05T11:50:00.000+01:002020-02-13T22:06:57.977+01:00Focus: over het EVRM en het Urgenda-arrest<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-WFH0ZQFhUMQ/XkW6YxCzxXI/AAAAAAAADes/cKj-vbZLUsEdeqfZGbHAdeHYLamhu4VgQCLcBGAsYHQ/s1600/C8898E8C-04DE-4B0F-8625-03308964F42A.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="200" data-original-width="300" height="213" src="https://1.bp.blogspot.com/-WFH0ZQFhUMQ/XkW6YxCzxXI/AAAAAAAADes/cKj-vbZLUsEdeqfZGbHAdeHYLamhu4VgQCLcBGAsYHQ/s320/C8898E8C-04DE-4B0F-8625-03308964F42A.jpeg" width="320" /></a></div>
<span style="font-family: arial, helvetica, sans-serif; text-align: justify;"><br /></span>
<span style="font-family: arial, helvetica, sans-serif; text-align: justify;">Op Montaigne Blog schrijft </span><a href="http://blog.montaignecentre.com/index.php/2367/spiegel-of-lachspiegel-over-het-evrm-en-het-urgenda-arrest/#more-2367" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif; text-align: justify;">Janneke Gerards</a><span style="font-family: arial, helvetica, sans-serif; text-align: justify;"> over de rol van de adviesprocedure onder Protocol 16 EVRM en de manier waarop de Hoge Raad omgaat met het zogenaamde ‘spiegelbeginsel’ en de minimumbescherming van artikel 53 EVRM.</span><br />
<blockquote class="tr_bq">
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br />"Mijn eigen slotsom is daarom dat de Hoge Raad bepaald geen lachspiegel van de EHRM-rechtspraak heeft gemaakt, en dat van een constitutionele ommezwaai geen sprake is. Bovendien laat het arrest zien dat een advies van het EHRM inderdaad niet nodig was om een goede uitkomst te bereiken. Op eigen gezag heeft Hoge Raad de uitlegbeginselen van het EVRM zorgvuldig weten toe te passen, en dat resulteert in een uitleg van artikel 2 en 8 EVRM die mooi aansluit bij de Straatsburgse rechtspraak. Daarmee vormt de uitspraak vooral een fraaie uitdrukking van de ‘shared responsibility’ die de verhouding tussen nationale rechters en het EHRM zou moeten kenmerken."</span></div>
</blockquote>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-22008841772653561632020-02-04T20:41:00.000+01:002020-02-13T22:10:13.741+01:00Fact Check: Is there a ‘Muzzle Law’ for Dutch Judges in the Making? No!<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-VJMv6wIg-HE/XkW7C5u0u_I/AAAAAAAADe0/KKqGSCpeXjIMe73n31C8YWrFjrbZNyISACLcBGAsYHQ/s1600/6FB547DA-63FC-45FB-B6A3-57B2B5281A27.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="200" data-original-width="200" height="200" src="https://1.bp.blogspot.com/-VJMv6wIg-HE/XkW7C5u0u_I/AAAAAAAADe0/KKqGSCpeXjIMe73n31C8YWrFjrbZNyISACLcBGAsYHQ/s200/6FB547DA-63FC-45FB-B6A3-57B2B5281A27.jpeg" width="200" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; text-align: justify;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; text-align: justify;">Happy to refer my blog on </span><a href="https://verfassungsblog.de/fact-check-is-there-a-muzzle-law-for-dutch-judges-in-the-making-no/" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif; text-align: justify;">Verfassungsblog</a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; text-align: justify;">: </span></div>
</div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span><br />
<blockquote class="tr_bq">
<div style="text-align: justify;">
<i style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">‘To conclude, the reference made by the Polish government to a muzzle law for Dutch judges in the making is unfounded. More worrying however is the phenomenon of politicians spreading fact free information. Unfortunately, this has become a core instrument of populists. Not only in Poland but in many countries now in Europe.’</i></div>
</blockquote>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
</span> </div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-722477426275457922020-02-01T11:52:00.002+01:002020-02-14T17:08:55.102+01:00Dikastophobia - a dangerous populist strategy to prevent judges from controlling government power<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;" tabindex="0">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-FgMPpTkexLY/XjVWroCMnVI/AAAAAAAADco/nlthyKNOyKIvI_5OoQoLtZ5BvKUzx4gCwCLcBGAsYHQ/s1600/Nosferatu.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="401" data-original-width="512" height="250" src="https://1.bp.blogspot.com/-FgMPpTkexLY/XjVWroCMnVI/AAAAAAAADco/nlthyKNOyKIvI_5OoQoLtZ5BvKUzx4gCwCLcBGAsYHQ/s320/Nosferatu.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="result-shield-container tlid-copy-target" tabindex="0">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: xx-small;">Film still from Nosferatu, 1922</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: x-small;">(<a href="https://www.dnevnik.bg/analizi/2020/02/13/4028712_sudiite_sa_lesna_mishena_za_populistite/">Also in Bulgarian</a>)</span><br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">"Dikastophobia" (Δικαστοφοβια) means fear for judges. It is a political strategy of fear mongering that often emerges in times of social unrest. Populists will first spread anxiety and mistrust on (social) media <span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">and then use fear for judges as a political instrument in the struggle for power and power conservation. A good example of dikastophobia are the baseless personal attacks and character assassination of judges in Poland. State-controlled media in Poland discredit the judiciary and destroy its credibility and authority.</span></span><br />
<a name='more'></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br />A constitutional crisis often starts by attacking judges. Because they are an easy target. After all judges depend on the legislative and executive powers for almost everything: for their appointment, for their powers, for their budget, their housing, for the laws that they must apply and for the execution of their judgments. Therefore </span><a href="https://avalon.law.yale.edu/18th_century/fed78.asp"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Alexander Hamilton</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">, one of the founders of the American Constitution, in 1788 called judges "the least dangerous branch of government. (-) It may truly be said to have neither force nor will, but merely judgment." </span><br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Moreover judges are extra vulnerable because they have to correct the political powers if they exceed their powers. Under the rule of law no branch of government is above the law and jusitfied minority interests must be respected by the majority.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">But "dikastophobes" will frame judges as a danger for democracy. They will portray judges as an elite. And they will openly question the legitimacy of judges because, unlike politicians, judges are not chosen by the people. Dikastophobes will try to abolish life tenure for judges, that should shield them from the political pressure that comes with periodic accountability to an electorate. And they will create a false contradiction between "national" and "foreign" law. Populists and nationalist movements will put judges under suspicion of treason when they apply European and international (human rights) law. They will deny that in a globalising society international understanding and co-operation is unavoidable.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">However the fear for a <em>gouvernement des juges</em> is not realistic. Unlike politicians, judges are no policy makers. They have no political interest. They seek, within the limits of the law and their duty, for solutions in individual legal cases. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">In young democracies like Poland and Hungary we now see the poisonous fruits of dikastophobia. The administration of justice in those countries has become a matter of <em>Zivilcourage</em>. Not only for judges, but also for prosecutors and lawyers. For the first time in history of the European Union, we must be genuinely concerned about the good working of the rule of law in some of its Member States.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">We should draw lessons from these worrying developments because there is no guarantee that dikastophobia will not spread over Europe. Over the past years, in many European countries, xenophobia and populism were promoted by extremist political groups. <span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">We must remember that judges are much more vulnerable than the term "third branch of government" suggests. Separation of powers and judicial independence do not automatically strike a balance between state powers. </span></span></div>
</div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Therefore dikastophobia is a dangerous political strategy to prevent judges from controlling government power. Those who deliberately undermine public confidence in judges strike at the roots of the rule of law and our democratic societies.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><em>Marc de Werd is a senior judge at the Amsterdam Court of Appeal. He is also professor of Justice Administration at the University of Amsterdam and member of the Consultative Council for European Judges of the Council of Europe. </em></span></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6582754600188952461.post-86910074203417312402020-01-31T15:05:00.000+01:002020-02-11T10:47:51.130+01:00Dikastofobie - een gevaarlijke strategie om rechters en de rechtsstaat te intimideren<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<img border="0" height="251" src="https://1.bp.blogspot.com/-X7OY9jTJZto/XjPyDVL7MbI/AAAAAAAADb4/mq6QPAwLGPIdjoekJWyiT4_gBuLhFN60gCLcBGAsYHQ/s320/Nosferatu.jpg" width="320" /></div>
<div style="text-align: justify;">
<div style="text-align: center;">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";">
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: xx-small;">Film <i>still</i> uit Nosferatu, 1922</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></div>
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">‘Dikastofobie’ betekent angst voor rechters. Het begrip - dat uit <a href="https://europeancourts.blogspot.com/2019/06/de-derde-staatsmacht-over-kracht-en.html">mijn oratie</a> komt - is een vorm van <em>fear mongering</em> die in tijden van maatschappelijke en politieke onrust de kop opsteekt. Angst voor rechters wordt eerst door populisten gekweekt (met name op sociale media) en daarna als politiek instrument ingezet in de strijd om macht en machtsbehoud. De karaktermoord op </span></span></span></span></span></span></span></span></span><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">rechters door de Poolse regering is er een goed voorbeeld van. </span><br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span><br />
<a name='more'></a><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Een crisis in een rechtsstaat begint meestal bij de rechters. Zij zijn immers een gemakkelijk doelwit. Alexander Hamilton, een van de grondleggers van de Amerikaanse Grondwet, noemde rechters in 1788 al “the least dangerous branch of government” - de minst gevaarlijke van de drie staatsmachten. Rechters zijn immers voor bijna álles afhankelijk van de wetgevende en de uitvoerende macht: voor hun benoeming, voor hun bevoegdheden, voor hun budget, salaris en hun huisvesting, voor de wetten die zij moeten toepassen en voor de uitvoering van hun vonnissen. "It may truly be said", <a href="https://avalon.law.yale.edu/18th_century/fed78.asp">schreef Hamilton over de rechterlijke macht</a>, "to have neither force nor will, but merely judgment." <br /><br />Rechters zijn bovendien extra kwetsbaar omdat zij, zonder dat zij hun beslissingen kunnen afdwingen, de politieke machten moeten corrigeren als zij hun bevoegdheden overschrijden. Rechters moeten – binnen de grenzen van hun taak – al het mogelijke doen om die machten te waarschuwen, af te remmen of bij te sturen, als ontwikkelingen in strijd komen met het recht. Dat is de kern van de democratische rechtsstaat: gebondenheid van de overheid aan gemaakte afspraken en het recht, en respect van de meerderheid voor gerechtvaardigde belangen van de minderheid. <br /><br />Maar ‘dikastofoben’ zullen de hindermacht die rechters in een rechtsstaat soms moeten zijn altijd <em>framen</em> als een ondemocratisch gevaar. Zij zullen de rechtspraak voorstellen als een politiek niet-verantwoordelijke elite die een bedreiging vormt voor ‘de democratie’. Maar hun bezorgdheid voor de democratie strekt niet verder dan hun eigen belang. <span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">D<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">ikastofoben willen rechters laten spartelen in een door hen gecreëerd legitimatievacuüm. Vandaar ook dat zij een valse tegenstelling scheppen tussen het ‘eigen’ en het ‘vreemde’ recht. Zo worden rechters die Europees recht of mensenrechtenverdragen moeten toepassen <em>suspect</em> gemaakt. Alsof wij, Nederlanders, niet zelf die buitenlandse betrekkingen zijn aangegaan en alsof wij buiten de internationale rechtsorde (willen) vallen.<br /><br />De vrees voor een <em>gouvernement des juges</em> is trouwens geen reële angst. Rechters hanteren, anders dan politici, geen beleidsmatige vergezichten. Zij denken niet in termen van macht maar zoeken, binnen de grenzen van het recht, naar oplossingen voor concrete rechtsvragen in individuele zaken. Geruchtmakende kwesties van de afgelopen tijd, zoals de Urgenda-klimaatzaak, de stikstof-uitspraken of het terughalen van IS-kinderen, vormen daarop geen uitzondering.<br /><br />Dikastofobie wordt door nationalisten en populisten in jonge democratieën als Polen en Hongarije zichtbaar ingezet tegen rechters en magistraten. Met als doel ontslag en intimidatie van rechters en het afdwingen van politiek welgevallige beslissingen. Daardoor dreigt rechtspraak in die landen een kwestie van <em>Zivilcourage</em> te worden. Niet alleen voor rechters, maar ook voor aanklagers en advocaten. Voor het eerst in de geschiedenis van de Europese Unie moeten wij ons nu echt zorgen maken over de rechtsstatelijkheid van andere lidstaten. <br /><br />Aanvallen op de rechterlijke macht, zoals wij die nu zien in Polen, liggen bij ons minder voor de hand. Dat heeft te maken met factoren als ons kiesstelsel, dat niet snel tot absolute meerderheden leidt; met politiek-strategisch inzicht en temperament van een klein land dat zijn plaats in het internationale krachtenveld kent, en vooral met handelsbelangen die doorslaggevend zijn voor onze welvaart. De hoge prijs van Europese uitsluiting zullen wij niet willen betalen. <br /><br />Maar ook hier zien wij dikastofobie de kop opsteken. Zo ‘waarschuwde’ de fractievoorzitter van Forum voor Democratie, Thierry Baudet onlangs <span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><a href="https://twitter.com/thierrybaudet/status/1194613924462772224">op Twitter</a></span><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> <em>“voor de sluipende machtsgreep die de rechterlijke macht in Nederland onderneemt. De democratie wordt steeds verder buitenspel gezet. Dikastocratie (de heerschappij van rechters, MdW) is de achilleshiel van de rechtsstaat.” </em></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span><br />
<br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Daarom kunnen wij van de zorgelijke ontwikkelingen in Oost-Europa toch iets leren. Namelijk dat rechters veel kwetsbaarder zijn dan de term “derde staatsmacht” suggereert. Machtenscheiding en rechterlijke onafhankelijkheid leiden niet vanzelf tot een evenwicht tussen de staatsmachten. Bepalend voor dat evenwicht is de ruimte die rechters in de praktijk wordt gegund in een staatsbestel, om het parlement en de regering effectief te controleren. Dikastofobie is daarom een gevaarlijke politieke strategie om overheidsmacht niet door rechters te laten controleren. Wie moedwillig het vertrouwen in rechters ondermijnt zet de bijl aan de wortel van de rechtsstaat. </span><br />
<span style="font-family: "arial";"><br /></span><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><em>
<span style="font-family: "arial";">Marc de Werd is senior raadsheer bij het Gerechtshof Amsterdam en hoogleraar Rechtspleging aan de Universiteit van Amsterdam.<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"> </span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></em></span><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><br /><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">
<br />
Deze blog verscheen eveneens in de </span><a href="https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/framing-van-rechters-bedreigt-onze-rechtsstaat~bc3ef677/"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Volkskrant, 3 februari 2020</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> en in het </span><a href="https://www.njb.nl/blog/dikastofobie.40401.lynkx"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;">Nederlands Juristenblad</span></a><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"> van 4 februari 2010</span><br />
</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif;"><span style="font-family: "times new roman";">
</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span><br />
<br />
<br />
<br />
<br /></div>
</div>
european courtshttp://www.blogger.com/profile/08253661830862097969noreply@blogger.com0